بررسی اپیدمیولوژیک سرطان پستان و عوامل خطر مرتبط با آن در شهرستان اردبیل طی سال‌های 1390-1400

پیش‌زمینه و هدف: سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان، کشنده‌ترین بدخیمی و مهم‌ترین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان است که علاوه بر تحمیل هزینه‌های زیاد به نظام سلامت، یک چالش اساسی و جهانی در حوزه بهداشت و درمان است. این مطالعه باهدف بررسی اپیدمیولوژی سرطان پستان و عوامل موثر بر آن در شهرستان اردبیل در دهه 1400-1390 صورت گرفت.مواد و روش کار: در این پژوهش توصیفی تحلیلی مقطعی، تمامی زنان مبتلا به سرطان پستان که در دهه 1400-1390 در شهرستان اردبیل شناسایی و پذیرش شده بودند، موردبررسی قرار گرفتند. داده‌ها ابتدا از واحد اسناد پزشکی مرکز آموزشی-درمانی امام خمینی اردبیل که با تشخیص سرطان سینه برای اولین بار پذیرش شده بودند، جمع‌آوری گردید. در ادامه برای کسب اطلاعات دقیق‌تر، از چک‌لیستی محقق‌ ساخته مشتمل بر بیش از 40 متغیر دموگرافیک، بالینی، سبک زندگی و محیطی مرتبط با عوامل خطر سرطان پستان از افراد مبتلای تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهرستان اردبیل استفاده گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آمار توصیفی و تحلیلی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون لجستیک) در نرم‌افزار spss18 آنالیز شدند.یافته‌ها: میانگین پذیرش سالانه شهرستان اردبیل در دهه 1400-1390 برابر با 55 نفر به دست آمد. بعلاوه، در سال 1390 به ازای هر 100000 نفر زن، تعداد 14.3 زن، و در سال 1400 به ازای صد هزار نفر زن، 15.3 نفر با تشخیص اولیه سرطان پستان در مرکز آموزشی درمانی امام خمینی اردبیل پذیرش شده بودند. میانگین سنی بیماران مبتلا، 53.6 سال بود، بیش از 99 درصد مبتلایان مونث بودند، بیش از 96 درصد آنان متاهل بودند، تعداد فرزند از 0 تا 11 فرزند متغیر بود و میانگین تعداد فرزند، 4.5 به دست آمد. سن بالای 50 سال و تغذیه انحصاری فرزند با شیر مادر به مدت کمتر از یک سال، متغیرهایی بودند که قدرت پیش‌بینی کنندگی معنی‌دار در ایجاد سرطان پستان داشتند و سایر متغیرهای مستقل در ایجاد سرطان پستان، پیش‌بینی کنندگی معنی‌دار نداشتند (0.05>p).بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد بروز سالانه سرطان پستان در شهرستان اردبیل در مقایسه با برخی مناطق دیگر کشور کمتر باشد. از بین عوامل خطر، فقط سن بالا و تغذیه انحصاری فرزند با شیر مادر کمتر از یک سال، پیش‌بینی کنندگی معنادار داشتند. با توجه ضرورت ثبت دقیق مشخصات بیماران، روز رسانی و سامان‌دهی نظام ثبت سرطان‌ها به‌ویژه سرطان پستان و گنجاندن متغیرهای بیشتر و عوامل خطر اصلی در فرم پذیرش بیمارستان‌ها و دسترسی آسان به آن فرم در مراکز آموزشی درمانی و در مرکز بهداشت شهرستان و مرکز بهداشت استان، برقراری نظام ارجاع کارآمد بین مرکز بهداشت شهرستان و مراکز آموزشی-درمانی، همراه با آموزش و افزایش دانش و مهارت متخصصین و کارشناسان مراکز بهداشتی درمانی و پرستاران بیمارستان‌ها می‌تواند نقش اساسی در کشف بیماران و ثبت مشخصات و اطلاعات کامل آن‌ها داشته باشد.

epidemiological study of breast cancer and associated risk factors in ardabil city (2011-2022)

background & aims: breast cancer remains the most prevalent malignancy, the leading cause of cancer-related mortality, and a significant public health challenge among women worldwide. this study aimed to investigate the epidemiological characteristics and contributing factors of breast cancer in ardabil city during 2011-2022.materials & methods: this cross-sectional analytical study examined all breast cancer cases identified in ardabil county between 2011-2022. primary data were extracted from medical records of patients initially diagnosed at imam khomeini educational-therapeutic center. supplementary information was collected using a researcher-designed checklist encompassing >40 demographic, clinical, lifestyle, and environmental variables from health center records. data analysis was performed using spss-18, employing descriptive statistics (frequency, percentage, mean, sd) and analytical tests (pearson correlation, logistic regression).results: the annual incidence averaged 55 cases during the study period. age-adjusted incidence rates were 14.3 and 15.3 per 100,000 women in 2011 and 2022, respectively. patients’ mean age was 53.6 years, with >99% being female and >96% married. parity ranged from 0-11 children (mean: 4.5). multivariate analysis identified two significant predictive factors: age >50 years (p<0.05) and exclusive breastfeeding duration <1 year (p<0.05), while other variables showed no significant association.conclusion: the incidence of breast cancer in ardabil appears lower than national rates. among risk factors, only advanced age and short breastfeeding duration demonstrated significant predictive value. we recommend: 1) enhancing cancer registry systems with standardized risk factor documentation, 2) establishing efficient referral networks between treatment centers and public health departments, and 3) implementing continuous professional education programs for healthcare providers to improve case detection and data completeness.