تاثیر شاخص‌های سلامت و متغیرهای کلان اقتصادی بر سطح امید به زندگی (مقایسه‌ی کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته با رویکرد panel data): یک مطالعه توصیفی-تحلیلی

پیش‌زمینه و هدف: عوامل اقتصادی و اجتماعی تاثیر زیادی بر سلامت و به‌تبع آن بر امید به زندگی دارد. سلامت به معنی برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و تنها نبود بیماری و معلولیت و ناتوانی نیست. وضعیت سلامت بستگی به عوامل اثرگذار بر آن شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط فیزیکی، عوامل ژنتیکی و میزان دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی دارد. اندازه‌گیری وضعیت سلامت جوامع را با شاخص‌های بهداشتی می‌سنجند. تحقیق حاضر به مقایسه تاثیر شاخص‌های سلامت و متغیرهای کلان اقتصادی بر سطح امید به زندگی می‌پردازد. روش کار: این مطالعه نخست عوامل موثر بر شاخص امید به زندگی را تشریح می‌کند، سپس با استفاده از روش panel data در بازه زمانی 2010 الی 2018 برای کشورهای توسعه یافته و درحال‌توسعه با استفاده از نرم افزار  eviews  اقدام به تخمین تاثیر شاخص‌های کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، تورم و بیکاری) و شاخص‌های سلامت (مخارج سلامت، فقر غذایی، نرخ مرگ‌ومیر و سطح تحصیلات) بر میزان امید به زندگی نموده است.( اطلاعات کشورهای موردبررسی از سایت بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و گزارش بهداشت جهانی، استخراج شده است.)یافته ها: برای تعیین مدل بهینه از آزمون‌های f لیمر و هاسمن استفاده گردید. بر اساس این آزمون‌ها در هر دو دسته کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه، عرض از مبدا برای کلیه مقاطع یکسان نبود و از روش panel data  استفاده شد و تخمین مدل در حالت اثرات ثابت بر تخمین مدل از دیگر روش ها اولویت دارد. در کشورهای درحال‌توسعه نرخ تورم، بیکاری و نرخ مرگ‌ومیر و فقر غذایی تاثیر منفی بر شاخص امید بر زندگی داشته و تاثیر رشد اقتصادی، تحصیلات و مخارج بهداشتی بر این شاخص مثبت ارزیابی می‌گردد اما با توجه به سطح معنی‌داری متغیرهای تحقیق مشاهده می‌گردد تاثیر تحصیلات و مخارج بهداشتی بر شاخص امید به زندگی به دلیل آنکه> 0.05  probed   و > 0.05   probch   می باشند، معنی‌دار ارزیابی نمی‌گردد. این امر می‌تواند ناشی از پایین بودن سطح تحصیلات و مخارج تخصیص‌یافته به بهداشت در این کشورها باشد. همچنین در کشورهای توسعه یافته نرخ تورم، بیکاری و نرخ مرگ ‌و میر و فقر غذایی تاثیر منفی بر شاخص امید بر زندگی داشته و تاثیر رشد اقتصادی، تحصیلات و مخارج بهداشتی بر این شاخص مثبت ارزیابی می‌گردد اما با توجه به سطح معنی‌داری متغیرهای تحقیق مشاهده می‌گردد تاثیر تورم و نرخ مرگ‌ومیر بر شاخص امید به زندگی معنی‌دار ارزیابی نمی‌گردد(چون> 0.05   probp   و > 0.05   probld   می باشند). این امر می‌تواند ناشی از پایین بودن نرخ تورم و نرخ مرگ ‌و میر در این کشورها باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج مقایسه پانل‌های کشورهای توسعه‌ یافته و درحال ‌توسعه حاکی از آن است که تقریباً در هر دو دسته از شاخص‌های موردبررسی تاثیر شاخص‌های اقتصادی و سلامت بر شاخص امید به زندگی در کشورهای درحال‌توسعه بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است. این امر می‌تواند ناشی از وضعیت بد شاخص‌های اقتصادی و سلامتی در کشورهای درحال‌توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته باشد که با هر تغییری در این متغیرها وضعیت شاخص امید به زندگی تغییرات بیشتری را نسبت به کشورهای توسعه‌یافته از خود نشان می‌دهد.

the effect of health indicators and macroeconomic variables on the level of life expectancy: comparison of developing and developed countries with the panel data approach

background & aims: economic and social factors have a great impact on health and consequently on life expectancy. health means having complete physical, mental, and social well-being, and it does not only refer to the absence of disease and disability. health status depends on the factors affecting it, including economic, social, cultural, physical environment, genetic factors, and the level of access to health services. the health status of communities is measured by health indicators. the present study compares the effect of health indicators and macroeconomic variables on life expectancy.materials & methods: this study first describes the factors affecting the life expectancy index, then estimates the impact of macroeconomic indicators (economic growth), inflation and unemployment , and health indicators (health expenditure, food poverty, mortality rate and level of education) on life expectancy (information from the countries surveyed from the world bank website, the international monetary fund and the world health report) using the panel data method in the period 2010 to 2018 for developed and developing countries using eviews software.results: limer and hausman f tests were used to determine the optimal model. based on these tests in both categories of developed and developing countries, the width of the origin was not the same for all sections and the panel data method was used and model estimation in the case of fixed effects over model estimation has priority over other methods.in developing countries, inflation, unemployment, mortality, and food poverty rates have a negative effect on life expectancy and the impact of economic growth, education, and health expenditures on this index are positive, but due to the level of significance of research variables is observed. the effect of education and health expenditures on life expectancy index is not considered significant. this may be due to the low level of education and spending on health in these countries.also, in developed countries, inflation, unemployment, mortality, and food poverty rates have a negative effect on life expectancy and the effect of economic growth, education, and health expenditures on this index is positive, but due to the significant level of research variables, the effect is observed. inflation and mortality rates are not considered significant on the life expectancy index. this may be due to low inflation and mortality rates in these countries.  conclusion: the results of comparing the panels of developed and developing countries show that in almost both categories of studied indicators, the impact of economic and health indicators on life expectancy index in developing countries is more than the developed countries. this can be due to the poor state of economic and health indicators in developing countries compared to developed countries, which with each change in these variables, the status of life expectancy index shows more changes than developed countries.