تحلیل حساسیت مدل ریاضی با استفاده از داده های صحرایی

مدل ریاضی hec_6 یکی از برنامه های نرم افزاری مهم مورد استفاده جهت شبیه سازی پدیده آبشستگی و رسوبگذاری در رودخانه ها و مخازن سدها است . در این مدل، اطلاعات مورد نیاز در قالب داده های هندسی ، رسوب و هیدرولوژی معرفی می شوند . به منظور اجرای مدل و دسترسی به نتایج قابل اطمینان نیاز به مشخص نمودن و اندازه گیری پارامترهای مختلف از جمله هندسه مخزن یا رودخانه شامل مقاطع عرضی،محدوده بستر متحرک،زبری و دانه بندی مواد کف ، بار رسوب ورودی ، میزان دبی، منحنی دبی-اشل ، درجه حرارت آب و بالاخره انتخاب تابع انتقال رسوب است . از آنجایی که پارامترهای فوق هر کدام به نوعی روی نتایج حاصله تاثیر می گذارند، لازم است که قبل از شروع کار با مدل آثار پارامترهای موجود بر نتایج با استفاده از روش تحلیل حساسیت مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که بای اندازه گیری و واسنجی ، کدامیک از پارامترها نیاز به دقت و توجه بیشتری وجود دارد . در این مقاله ابتدا یک ارزیابی کیفی از حساسیت مدل ارائه گردیده و سپس با استفاده از داده های صحرایی مخزن سد شهید عباسپور واقع در 490 کیلومتری مصب رودخانه کارون ، پارامترهای ورودی مبنا چندین درصد متناسب با خطاهای مترتبه افزایش و یا کاهش داده شد و در ادامه اثر آنها بر متغیرهای وابسته چون تراز بستر ، پروفیل سطح آب ، میزان بازده تله اندازی و حجم رسوبات ته نشین شده در مخزن مورد بررسی قرار گرفت . نتایج حاصله نشان می دهد که مدل نسبت به اعمال محدوده بستر متحرک حساسیت شدیدی از خود نشان می دهد . همچنین تغییر در داده های رسوب مثل دانه بندی ذرات ، بار رسوب و روش محاسبه سرعت سقوط ذرات حساسیت بالای مدل را به دنبال داشته است . رفتار مدل نسبت به تغییر در دبی جریان حساسیت متوسطی را نشان داد . بازده تله اندازی و حجم رسوبات ته نشین شده نسبت به تغییر تابع انتقال رسوب حساسیت کمی را نشان دادند، اما نسبت به تغییر روش محاسبه سرعت سقوط ذرات حساسیت بالایی را نشان دادند .