بررسی عملکرد سازمان فضایی خانه های یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز (مطالعه موردی: خانه ذاکری)

بیان مساله: این پژوهش درصدد آن است تا با استفاده از شیوه زندگی به عنوان وجه عینی مفهوم فرهنگ و پیکره بندی فضایی به تحلیل سازمان فضایی خانه انتخابی از منظر نظام های حرکتی، عرصه بندی و کارکردی بپردازد. اهمیت و ضرورت پژوهش: از آنجایی که تاکنون پژوهش اندکی در خانه های شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است تا با شناخت نسبتا جامعی از عملکرد سازمان فضایی خانه ها بتوان به نظام های فعالیتی و الگوهای رفتاری کاربران مختلف در آنها دست یافت؛ از این رو در نگرش موردی پژوهش، خانه ذاکری به عنوان نمونه موجود، جامع و حاوی اطلاعات درخوری از گونه یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز انتخاب گردیده است. هدف و یا سوال اصلی تحقیق: هدف اصلی از انجام پژوهش، بررسی عملکرد سازمان فضایی خانه ذاکری شیراز است؛ بر این اساس این سوال مطرح می شود که چگونه می توان به تحلیل سازمان فضایی خانه ذاکری شیراز از منظر نظام های حرکتی، عرصه بندی و کارکردی پرداخت؟ روش تحقیق: لذا پژوهش حاضر از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمع آوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: در گونه یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز با حذف عملکردی حیاط و تبدیل آن به یک فضای صرفا عبوری و نیز با حذف فضاهای رابط و راهروها موجب کاهش میزان عملکرد سازمان فضایی در معماری می گردد. بدین ترتیب در بررسی عملکرد سازمان فضایی خانه های یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز، مولفه های «قابلیت دسترسی» و «انعطاف پذیری» در نظام حرکتی فضا، مولفه «نفوذپذیری» در نظام عرصه بندی فضا و مولفه های «هم پیوندی» و «یکپارچگی» در نظام کارکردی فضا به عنوان شاخص های مثبت با تاثیر افزاینده و نیز مولفه «میانگین عمق نسبی» در نظام عرصه بندی فضا و مولفه های «مرتبه نسبی» و «تفکیک» در نظام کارکردی فضا به عنوان شاخص های منفی با تاثیر کاهنده بر میزان عملکرد فضا محسوب می شوند.

investigating performance of spatial organization of one-sided houses built in the first pahlavi of shiraz (case study: zakeri house)

since little research has been done so far on houses of shiraz that qualify and have valuable criteria to protect and model their architecture, with a relatively comprehensive understanding of organization’s performance. the spatiality of houses can be used to achieve activity systems and behavior patterns of different users in them; therefore, in case approach of research, zakeri house has been selected as an existing, comprehensive and containing information of the one-sided pahlavi construction of shiraz. therefore, the current research is an applied research in terms of the objective, and in terms of data collection method, it is a non-experimental descriptive research of survey and case type. the obtained results show that in the one-sided construction of first side of shiraz, by removing functional yard and turning it into a transitory space, as well as by removing connecting spaces and corridors, it reduces performance of spatial organization in architecture. thus, in examining the performance of the spatial organization of one-sided pahlavi houses in shiraz, the components of accessibility and flexibility in the movement system of space, the component of permeability in the system of space planning and the component connection and integration in the functional system of space as positive indicators with an increasing effect, as well as the component of average relative depth in the system of space planning and the components of relative rank and separation in the functional system of the space are considered as negative indicators with a reducing effect on the performance of the space.