ماهیت داوری در فقه امامیه و حنفی

داوری یکی از مهم‌ترین روش‌های حل اختلاف است که در خارج از دادگاه کاربرد زیادی در حل اختلافات دارد. مهم‌ترین مرحله‌ای داوری، شناخت صحیح ماهیت داوری است زیرا بدون درک درست از ماهیت داوری نمی‌توان شرایط، آثار و کارکردهای داوری را به‌خوبی فهمید در خصوص ماهیت داوری اتفاق‌نظر وجود ندارد بلکه نظریه‌های مختلفی مطرح است لذا در این مقاله ماهیت داوری از منظر فقه امامیه و فقه حنفی با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای مورد واکاوی قرارگرفته است داوری در فقه امامیه ماهیت قضایی دارد و حاکمیت دولت مافوق رضایت طرفین است، داوری تنها در حوزه قضایی یک کشور و بنا بر قوانین همان کشور اجرا و نظارت می‌گردد. این نظریه شرایط خوبی را برای دخالت دولت در امور داوری فراهم می‌کند درحالی‌که رکن اصلی داوری توافق طرفین اختلاف است به همین دلیل نظرات مختلفی دیگری در مورد ماهیت داوری در حقوق مطرح‌شده است. یافته‌های این تحقیق بیانگر آن است که در فقه و حقوق در تمامی موارد نمی‌توان برای داوری ماهیت واحدی را تعریف کرد؛ زیرا در برخی موارد عدالت را شرط نموده است که نشان از ماهیت قضایی دارد اما در موارد دیگر شرطی را برای داور ذکر نمی‌کند که بیانگر این است که داوری ماهیت قضایی صرف ندارد بلکه ماهیت قضایی و قراردادی درهم‌تنیده شده است و احکام و آثار هر دو ماهیت بر داوری مترتب است ماهیت داوری بنا بر نظریه‌های ماهیت قضایی و قراردادی بسیط هستند اما در نظریه مختلط ماهیت داوری ترکیبی از دو ماهیت قراردادی و قضایی است.

the nature of arbitration in imami and hanafi jurisprudence

arbitration, as one of the most important methods of resolving disputes outside the courtroom, plays a significant role in conflict resolution. the most crucial stage in arbitration is understanding its true nature, because without a clear grasp of its essence, one cannot fully comprehend the conditions, effects, and functions of arbitration. there is no consensus on the nature of arbitration, and various theories have been proposed. this paper examines the nature of arbitration from the perspectives of imami and hanafi jurisprudence using a descriptive-analytical method and library sources.in imami jurisprudence, arbitration has a judicial nature, and the authority of the state supersedes the consent of the parties involved. arbitration is executed and supervised only within the judicial framework of a country, based on its laws. this view provides a solid basis for the state’s involvement in arbitration matters. however, the primary foundation of arbitration is the agreement between the parties in conflict. therefore, different opinions regarding the nature of arbitration have emerged in legal studies.the findings of this research indicate that a single, uniform definition of arbitration’s nature cannot be applied in all cases. in some instances, justice is a prerequisite, indicating a judicial nature, while in other cases, no condition is specified for the arbitrator, which suggests that arbitration does not solely have a judicial nature. instead, it involves both judicial and contractual elements, and the rulings and consequences of both natures apply to arbitration. according to theories of judicial and contractual nature, arbitration can be understood as a combination of both.