قانونمندی تاریخ

واژه ی تاریخ را در زبان فارسی به دو معنا به کار می برند : 1- مجموعه ی فعالیتهای مکتوب علمی ، نظری و فکری مورخان که همان ‹‹ علم تاریخ ›› نامیده می شود؛ 2 - مجموعه ی حوادث و رویدادهای انجام شده توسط انسان که از آن تاریخ در معنای متعارف مستفاد می شود و بدون افزون کلمه ی ‹‹ علم ›› به کار می رود. اگر بتوانیم نحوه ی کسب شناخت یا علم به تاریخ از نوع دوم ،‌ یعنی علم به تاریخ در معنای مجموعه ی رویدادها را مشخص کنیم ،‌وجود چیزی به نام علم تاریخ نیز به اثبات خواهد رسید و آن گاه می توانیم بگوییم که علم تاریخ واقعا یک علم است . این مقاله با نظرآرای اندیشمندان و مورخان از قدیم ترین روزگاران تا اوایل قرن بیستم ، ضمن تمایز کردن دو مفهوم متفاوت از تاریخ ، سیر تحول دیدگاههای موجود درباره تاریخ ، قانونمندی و غایتمندی آن را پی می گیرد .