موقعیت اهل تشیع در ایران دوره اموی

ایرانیان پس از تحمل قرنها ، حکومت ناعادلانه و طبقاتی ساسانیان ، با ورود مسلمانان به شعار مساوات و برابری دل نهادند و اسلام را پذیرا شدند . عربهای ناراضی از امویان ، همراه با خانواده به شرق ایران ، دورترین حد قلمرو خلافت ، مهاجرت داده شدند تا مقیم شوند . رفتار تبعیض گونه حکام اموی در ایران ، موجبات نارضایتی ایرانیان را فراهم آورد ؛ به همین جهت ایرانیان از هر قیامی که به مخالفت با امویان یا با شعار ‹‹ الرضا من ال محمد (‌ص)›› بر پا می شد ،حمایت کردند . معاویه برای ترور شخصیت ائمه ،‌ تبلیغات سوئی علیه آنان شروع کرد و به جعل احادیث در منقبت خود پرداخت ؛ که در زمان جانشینانش نیز ادامه یافت . شیعیان در این دوره تقیه پیشه کردند . علی رغم جو اختناق آلود ، قیام هایی از جانب ائمه و شیعیان علیه امویان برپا شد ؛ از جمله قیام امام حسین ( ع) قیامهای توابین ، مختار، زید بن علی (‌ع) ، یحیی بن زید و عبدالله بن معاویة بن عبدالله . فعالیت سیاسی ایرانیان علیه امویان برای اولین بار در قایم مختار ظاهر شد . شرکت ایرانیان در قیام زید بن علی و فعالیت یحیی بن زید و عبدالله بن معاویه در ایران ، حکایت از تکامل و تکوین بینش ایرانیان در درک نااهل و نامحرم بودن امویان بر مسند خلافت دارد . نارضایتی مردم ایران و عربهای مهاجر موجب شد خلفای اموی رفتار ستمگرانه را قدری تعدیل نمایند . دستور سلیمان بن عبدالملک و عمر بن عبدالعزیز در متع سب علی ( ع) ، اولی با تدبیر سیاسی و دومی با ایمان ، حاکی از این امر است . در اواخر دوره اموی که ضعف بر پیکره خلافت مستولی شده بود ، فرصتی برای فعالیتهای فرهنگی ائمه و شیعیان فراهم گردید .