تاملی بر نظر مشهور پیرامون اقتدا در رکوع امام

یکی از مباحث مورد اختلاف در نماز جماعت، تکلیف ماموم در حالتی است که هنگام رکوع امام به وی اقتدا می‌کند، اما پیش از رسیدن ماموم به رکوع، امام سر از رکوع برمی‌دارد. این اختلاف نظر، موجب سردرگمی مامومین و ایجاد برخی چالش‌ها و شبهات در بین نمازگزاران می‌گردد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این خصوص پنج دیدگاه عمده وجود دارد: 1. تخییر میان نماز فرادی و حالت انتظار؛ 2. تخییر میان فرادی، انتظار و تبعیت؛ 3. تخییر میان فرادی و تبعیت؛ 4. بطلان نماز؛ 5. تعیّن حالت انتظار. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که دیدگاه مشهور که بر تخییر میان فرادی و انتظار تاکید دارد، قوت کافی ندارد، زیرا حالت انتظار با تبعیت عرفی در مفهوم جماعت هم‌خوان نیست. ازآن‌جاکه اقتدا مستلزم پیروی ماموم از امام در افعال نماز است، در فرض مورد بحث، اگر ماموم تصمیم به ادامۀ نماز جماعت داشته باشد، باید از امام تبعیت کرده و همراه او به سجده رود. بررسی روایات نیز این برداشت از مفهوم اقتدا را تایید می‌کند. بنابراین، در چنین حالتی، ماموم یا باید نیت فرادی کند و یا در صورت ادامۀ نماز جماعت، همراه امام سجده‌ها را انجام دهد؛ هرچند این رکعت جزو نماز او محسوب نمی‌شود. با توجه به ادلۀ مذکور، دیدگاه تخییر میان فرادی و تبعیت، با توجه به مفهوم اقتدا و مستندات روایی، از استواری بیشتری برخوردار است.

a reflection on the popular opinion regarding following the imam in the bowing (ruku’) position

one of the disputed issues in congregational prayer concerns the duty of the follower (ma’mum) when, during bowing (ruku’) behind the imam, the imam rises from ruku’ before the follower reaches it. this disagreement causes confusion among followers and raises certain challenges and doubts among congregants. studies reveal five major opinions about this matter: 1. choice between performing an individual prayer (forādā) and waiting state; 2. choice among individual prayer, waiting, and following; 3. choice between individual prayer and following; 4. invalidity of the prayer; 5. determination of the waiting state. the findings indicate that the popular view emphasizing the choice between individual prayer and waiting lacks sufficient strength, because the state of waiting is inconsistent with the customary notion of following (taba‘iyat) in the concept of congregation. since iqtidā’ (following the imam) requires the follower’s compliance with the imam’s actions in prayer, in the discussed scenario, if the follower decides to continue the congregational prayer, he must follow the imam and prostrate (sujud) with him. the examination of narrations also confirms this understanding of iqtidā’. therefore, in such a case, the follower should either intend individual prayer or, if continuing congregational prayer, perform the prostrations with the imam, although this additional unit (rak’at) is not considered part of his prayer. considering the aforementioned evidence, the stance of choosing between individual prayer and following, aligned with the concept of iqtidā’ and supported by narrations, appears stronger and more valid.