ارزیابی فقهی حکم شوخی به ‌دروغ در دیدگاه امامیه

هنگامی که شوخی مشتمل بر عناوین حرامی همچون دروغ، کوچک شمردن و توهین قرار نگیرد، مورد تایید شرع می‌باشد. حکم شوخی به ‌دروغ مورد تفاوت دیدگاه فقیهان امامیه قرار گرفته است که در صورت صدق عنوان گناه کبیرۀ دروغ، در ابواب گوناگون فقهی همچون عدالت حاکم شرع، قاضی، شهود و... تاثیرگذار است. نوشتار حاضر به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا شوخی به‌دروغ جایز است یا مندرج تحت ادله حرمت دروغ قرار گرفته و حرام می‌باشد. مسئله مزبور را می‌توان به دو نحوه تصور و ارزیابی نمود و به حکم شرعی آن دست یافت: نخست آنکه دروغ به‌شوخی با انگیزه شوخی و بدون قصد مدلول کلام باشد و دوم آنکه گوینده مدلول کلام را قصد نماید. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته و از ابزار کتابخانه‌ای بهره جسته است. برایند نوشتار حاضر با بررسی و ارزیابی دیدگاه‌ها و ادله مربوط به مسئله شوخی به‌دروغ، این است که چنانچه قرائن حالیه یا مقالیۀ نوعیه، مبتنی بر مقام شوخی در کلام وجود داشته باشد، مندرج تحت ادله حرمت کذب قرار نمی‌گیرد و شوخی جایز است.