ارتباط بین اقتصاد سایه‌ای و رشد اقتصادی: یک تحلیل تجربی با استفاده از سیستم معادله های پنل همزمان

اقتصاد سایه‌ای به‌عنوان پدیده‌ای پیچیده و اثرگذار در تمامی اقتصادهای دنیا وجود داشته و ازاین‌رو حداقل طی دهه اخیر از ابعاد مختلف در کانون توجهات مجموعه قابل‌ملاحظه‌ای از اندیشمندان و محققان اقتصادی و کاربران آن در سایر علوم اجتماعی بوده است. هدف اصلی در این مطالعه عبارت است از بررسی و شناسایی نحوه ارتباط بین اقتصاد سایه‌ای و رسمی و رابطه آن با جایگاه کشور در مسیر رشد و توسعه اقتصادی و بر پایه رویکردهای نظری موجود؛ برای تحقق هدف فوق، در طراحی فرضیه‌ها و تصریح مدل‌های تحقیق نوعی رابطه u معکوس که رابطه کوزنتسی نام‌گذاری گردیده در نظر گرفته شده است.  برای بررسی و آزمون فرضیه‌ها، مجموعه‌ای از داده‌های آماری 50 کشور شامل دو بلوک 25 کشوری از کشورهای با سطح توسعه بسیار بالا و کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران، طی دوره سال‌های 2007-1999 استفاده و متدولوژی اقتصادسنجی داده‌های پنل بکار گرفته‌شده و در قالب رهیافت‌های مختلف تحت فروض متفاوت از نظر مسئله همزمانی مدل‌های تصریح‌شده برآورد گردید. نتایج برآوردها و محاسبه مختصات نقاط برگشت منحنی‌ها بر اساس آن، هر دو فرضیه مطرح‌شده در این مطالعه را تایید می‌کند و به لحاظ آماری نشان می‌دهد که در تمامی سطوح معنی‌داری، وجود رابطه کوزنتسی بین اقتصاد سایه‌ای و رشد اقتصادی غیرقابل‌انکار است ضمن اینکه نوع ارتباط (جانشینی یا مکملی) بین اندازه اقتصاد سایه‌ای و رشد اقتصادی به موقعیت کشورها در مسیر توسعه بستگی دارد. مطالعه یافته‌های بسیار مهم دیگری نیز به‌ویژه برای ایران (البته سایر کشورهای در حال توسعه بلوک دوم) دارد از جمله اینکه محاسبات مبتنی بر ضرایب برآوردی موقعیت ایران طی دوره مطالعه را در فاز صعودی منحنی u معکوس نشان می‌دهد و دیدگاه نئوکلاسیکی مبنی بر رابطه مکملی بین رشد اقتصادی و اندازه اقتصاد سایه‌ای را در مورد ایران طی دوره مذکور تایید می‌کند.

The Relationship between Shadow Economy and Economic Growth: An empirical analysis by using simultaneous panel equations

Abstract Shadow Economy(SE) is a complex and effective phenomenon which is present all over the world's economies and therefore at least in recent decade, SE is in the spotlight of a remarkable collection of economic scientists and researchers and it's social sciences users. The main objective of this study can be served as an investigation and identification of the interactions of SE with economic growth and it's dependence on the level of economic growth and development .In this way,  in order to design hypothesis and  research's models , according to the theoretical approaches an InvertedU functional form has been considered  which is called as the Kuznets's relation To test our hypothesis , the econometric paneldata approach is employed for  the period of 1999 to 2007 in two blocks of 25 countries containing  highdeveloped and developing  countries (including I.R.IRAN) under various assumptions about simultaneity problem.   The results of estimations and TurningPoints calculations  indicate that our two hypothesis cannot be rejected and there is a significant  Kuznets's Uinverted  relation between SE and economic growth . Furthermore, the relationship between SE and economic growth depends on the level of development.Other findings show that all 25 developing countries including I.R.IRAN, during 19992007 are in upward phase of the invertedU curve and the neoclassical view about complementary relation between SE and economic growth cannot be rejected