بررسی حقوقی مسئولیت ناشی از خطاهای الگوریتمی در سامانه‌های اعتبارسنجی مبتنی بر هوش مصنوعی

سامانه‌های اعتبارسنجی مبتنی بر هوش مصنوعی با تحلیل کلان‌داده‌ها در صنعت بانکداری رواج یافته‌اند و تصمیمات اعتباری مهمی را به صورت خودکار اتخاذ می‌کنند. اما بروز خطاهای الگوریتمی – از سوگیری‌ها گرفته تا اشتباهات برنامه‌نویسی – می‌تواند به نتایج ناعادلانه و زیان‌بار برای افراد و موسسات منجر شود. پرسش اساسی این است که از منظر حقوقی چه کسی مسئول پیامدهای این خطاهاست. این پژوهش با هدف بررسی مسئولیت حقوقی ناشی از خطاهای الگوریتمی در سامانه‌های اعتبارسنجی ایران و مقایسه تطبیقی با سایر کشورها انجام شده است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی و تطبیقی بوده و با بررسی منابع کتابخانه‌ای و مستندات قانونی انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در حقوق ایران تصریح مستقیمی درباره مسئولیت سامانه‌های هوش مصنوعی وجود ندارد و خلاهای قانونی مشهود است. در مقابل، در کشورهای پیشرو مقررات و رویه‌هایی برای پاسخ‌گویی در قبال تبعیض الگوریتمی و الزام به شفافیت در تصمیمات خودکار شکل گرفته است. در نهایت، نتیجه‌گیری پژوهش بر ضرورت تقویت چارچوب‌های قانونی داخلی برای تضمین دقت، انصاف و پاسخ‌گویی سامانه‌های اعتبارسنجی تاکید داشته و پیشنهادهایی جهت اصلاح سیاستی و تقنینی ارائه می‌نماید.