طراحی و تبیین مدل نوین سنجش انطباق در بانکداری اسلامی؛ رویکردی سیستمی به تحلیل شکاف‌های ساختاری-عملیاتی

این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل شکاف های بنیادی میان نظام بانکداری متعارف و اسالمی و ارائه مدلی نوین برای سنجش و بهبود انطباق با اصول شریعت انجام شده است. مسئله اصلی، وجود چالش های متعدد در انطباق بانکداری اسلامی با بانکداری متعارف و ضرورت ارزیابی دقیق وضعیت موجود در شرایط خاص اقتصادی وفرهنگی ایران است. این مطالعه با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکردی چندبعدی انجام شده است. پژوهش در سه بخش اصلی شامل مبانی نظری، تحلیل شکاف و ارائه مدل جدید صورت گرفته و با تلفیق نظریه های مختلف شامل مقاصد شریعت، نظریه سیستم ها و نظریه ذینفعان، به بررسی دقیق مولفه های انطباق پرداخته است. شاخص های کلیدی مانند نوع قراردادها، وجود یا عدم وجود ربا، شفافیت معاملات و رعایت اصول اخلاقی اسلامی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که: تفاوت های ساختاری و عملکردی قابل توجهی بین بانکداری متعارف و اسلامی وجود دارد. این شکاف ها ریشه در تفاوت های بنیادی فلسفی و مدل های اقتصادی دارند مدل سنجش و بهبود انطباق پیشنهادی، شامل پنج بخش اصلی (ورودی ها، فرآیندها، خروجی ها، پیامدها و بازخوردهای مستمر) است اعتبارسنجی مدل، کارآمدی و قابلیت اعتماد آن را در ارزیابی و بهبود انطباق بانک های اسلامی تایید می کند نوآوری این پژوهش در ارائه مدلی جامع و کاربردی برای سنجش میزان انطباق عملیات بانکی با اصول شریعت، بهره گیری از رویکرد تحلیل شکاف، پیشنهاد مکانیزم های نوین بهبود انطباق با استفاده از فناوری های جدید، و توجه همزمان به ابعاد عملیاتی و نظری در قالب یک چارچوب یکپارچه است.