شناسایی مسائل فقهی - حقوقی انواع کیف الکترونیک پول و ارائه راهکارها

باتوجه‌به فراگیرشدن و توسعه سریع انواع کیف الکترونیک در کسب‌وکارهای دیجیتال جهت انجام پرداخت‌های خرد، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام به تدوین آیین‌نامه «ضوابط فعالیت موسسات اعتباری و راهبران کیف الکترونیک پول در نظام پرداخت کشور» در تابستان 1399 نمود. نظارت و وضع قوانین در حوزه کیف پول الکترونیک به دلیل وجود خلاهای فقهی و حقوقی درخصوص ماهیت پول الکترونیک، پرداخت توسط کیف الکترونیک، عقود شرعی مورد استفاده در انواع کیف و آثار آن، دچار عدم هماهنگی در اجزای آیین‌نامه و وجود کمبودهایی در آن می‌باشد. در این پژوهش ماهیت فقهی و حقوقی پول الکترونیک و پرداخت توسط کیف الکترونیک تبیین شده است. سپس عقود شرعی مناسب برای انواع کیف الکترونیک نقدی، اعتباری بدون سود و اعتباری باسود در دو مدل حلقه بسته و حلقه باز تشریح، و روابط فقهی و حقوقی طرفین درگیر در عقود بررسی شد. همچنین مسائل فقهی انواع کیف الکترونیک با تطبیق بر احکام و مستندات فقهی جاری، تحلیل و پاسخ‌هایی برای این مسائل ارائه شد. از جهتی نیز آثار عقود شرعی مورد استفاده، منجر به مزایا و معایبی برای انواع کیف الکترونیک شد که بیان گردید. نتایج پژوهش استفاده از عقودی مانند قرض، ودیعه، حواله، وکالت، بیع نسیه و فروش اقساطی یا مرابحه را در انواع کیف الکترونیک پیشنهاد نموده است و به احکام و مسائل فقهی آن می‌پردازد.

identification of jurisprudential and legal issues related to types of electronic wallets and providing solutions

with the widespread and rapid development of various types of electronic wallets in digital businesses for micropayments, the central bank of the islamic republic of iran drafted the “regulations for the operation of credit institutions and electronic wallet operators in the national payment system” in the summer of 2020. the supervision and regulation of electronic wallets face challenges due to jurisprudential and legal gaps regarding the nature of electronic money, payments via electronic wallets, the islamic contracts used in various wallets, and their implications, which result in inconsistencies within the regulations and a number of shortcomings. in this study, the jurisprudential and legal nature of electronic money and payments made through electronic wallets have been examined. subsequently, the appropriate islamic contracts for different types of electronic wallets—cash-based, interest-free credit, and interest-bearing credit in both closed-loop and open-loop models—have been explained, and the jurisprudential and legal relationships of the parties involved in these contracts have been analyzed. additionally, the jurisprudential issues related to various types of electronic wallets, as compared to current jurisprudential rulings, have been explored, and solutions have been provided. furthermore, the implications of the islamic contracts used in different types of wallets, leading to advantages and disadvantages, are discussed. the research findings suggest the use of contracts such as qard, wadi ah, hawala, wakalah, bay al-nasi ah, and murabaha for different types of electronic wallets, addressing their related jurisprudential issues.