نقدهای آیت‌الله خامنه‌ای به منطق هویّتی اسلام رحمانی

«اسلام رحمانی» یکی از مقولات مهمی است که شخصیت‌های فکری و سیاسی دگراندیش، در چند دهۀ اخیر از آن سخن می‌گویند و سعی می‌کنند با تکیه بر آن برای خود، بدنۀ اجتماعی بیافرینند. ممکن است در آغاز، به نظر برسد که این تعبیر تعارض و تضادی با اسلام ندارد؛ زیرا اسلام نیز «دین رحمت» است، اما با تامل در برداشت‌های مفسران و تحلیل‌گران جریان اسلام رحمانی از این مقوله درمی‌یابیم که منظور از آن، «اسلام لیبرالی» و حاصل «برداشت لیبرالی از اسلام» است.بنابراین کسانی در پوشش اسلام‌خواهی و اسلام‌گرایی، به دنبال جعل یک «هویت دروغین و التقاطی» برای جامعۀ اسلامی هستند و لازم است با نقد «مولفه‌ها» و «اوصاف» و روشن ساختن منطق هویتی اسلام رحمانی، مشخص شود که تا چه اندازه به «اسلام ناب» یا به «لیبرالیسم» نزدیک است. این مقاله، پس از طراحی و تعریف چهارچوب مفهومی و معنایی برای ضلع فرهنگی اسلام رحمانی، روایت هویتی اسلام رحمانی را در لایۀ فرهنگی، بازگفته و سپس از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، نقد و ابطال کرده است. خصایص شناسایی‌شده در این پژوهش عبارت‌اند از: اقلّی و تاریخی بودن فرهنگ اسلامی (هویت حاشیه‌ای)، اکثریت‌مداری فرهنگی (هویت برساخته)، بی‌طرفی فرهنگی دولت (هویت غیررسمی)، تساهل‌و‌تسامح فرهنگ (هویت سیال) و غرب‌معیارانگاری فرهنگی (هویت غیرمدار).

ayatollah khamenei criticisms of the identity logic of islam rahmani

one of the categories that has become popular in the last few decades and dissident intellectuals and political personalities are talking about it and by relying on it, they are trying to create a social body for themselves, is rahmani islam. although on the surface, it may seem that this interpretation has no conflict and contradiction with islam, and as it is clear, islam is also a religion of mercy, but when we look at the interpretations of the commentators and analysts of rahmani islam, we find that this islam is liberal islam and the result of liberal perception of islam. in this way, some people seek to forge a false and eclectic identity for our society, and they do this under the guise of islamism and islamism. therefore, it is necessary to clarify and criticize the components and characteristics of rahmani islam and its logic of identity in order to truly show how close it is to islam and how close it is to liberalism. in this article, first, a conceptual and semantic framework for the cultural side of rahmani islam has been designed and defined, and then, the identity narrative of rahmani islam in the cultural layer has been retold and criticized and refuted from the position of ayatollah khamenei. the characteristics identified are: minority and historicity of islamic culture (marginal identity), cultural majoritarianism (constructed identity), cultural neutrality of the government (unofficial identity), cultural tolerance (fluid identity) and cultural westernization (non-orientated identity).