ظرفیت‌شناسی حکمت متعالیه در باب مفهوم «بدن» در مقایسه‌ای تحلیلی با اندیشه مرلوپونتی

بحث از بدن از مباحثی است که تا قبل از مرلوپونتی نگاه جدی به آن نشده بود، ولی مرلوپونتی با پدیدارشناسی ادراک حسی آن را اصل و محور اندیشه خود قرار داد و از آن پس تحقیقات خوبی درباره بدن انجام شد و هر روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. در مقاله حاضر، با روش توصیفی‌تحلیلی و مقایسه‌ای، می‌کوشیم ضمن توصیف دیدگاه‌های مرلوپونتی و ملاصدرا، ظرفیت‌های فلسفه اسلامی در بحث بدن را بررسی کنیم. تحقیق پیش رو به این نتیجه رسیده است که روش شهودی‌برهانی ملاصدرا نه‌تنها دستاوردهای روش پدیدارشناسی مرلوپونتی درباره بدن را تا حد بسیار پوشش می‌دهد، بلکه آورده‌های افزون‌تری هم دارد که نشان‌دهنده عمق، گستره و توان تبیین‌گری رویکرد و دیدگاه وی است. ملاصدرا و مرلوپونتی هر دو با بیان‌های مخصوص خود به عالِم‌بودن بدن، رو به سوی جهان بودن آن، فعال‌بودن و ساختنی‌بودنش اشاره دارند؛ ولی ملاصدرا برخلاف مرلوپونتی اولاً با توجه به ذاتی‌دانستن نفس‌مندی برای بدن توانست به بدن‌های دیگری غیر از بدن مادی، مانند بدن مثالی، قائل شود؛ و ثانیاً نه‌تنها جهان را منحصر در جهان تجربی و پدیداری نمی‌کند، بلکه حتی آن را منحصر به و در نسبت با بدن‌بودن نمی‌کند و از باب نمونه قائل به جهان معقولی است که در نسبت با و متحد با مرتبه عقل انسان است.

the capacity of transcendent wisdom on the concept of body in analytical comparisons with merleau-ponty’s thought

the subject of body is one of the topics that was not taken seriously before merleau-ponty, but he made it the basis of his thought with the phenomenology of sensory perception, and since then good studies has been done on the body whose number is increasing every day. in the present article, using a descriptive-analytical and comparative method, we try to examine the capacities of islamic philosophy on the subject of body while describing the views of merleau-ponty and mulla sadra. the research concluded that mulla sadra’s intuitive-argumentative method not only covers to a large extent the achievements of merleau-ponty’s phenomenological method about the body, but also has additional attainments that show the depth, breadth, and explanatory power of his approach and view. both mulla sadra and merleau-ponty, in their special statements, refer to the body as being knower, towards the world, active and constructive. but unlike merleau-ponty, mulla sadra, due to believing in the innate knowledge of the soul for the body, was able to consider bodies other than the material body, such as the analogical body. in addition, he not only did not consider the world to be limited to the empirical and phenomenal world, but he did not even limit it to being in relation to the body, and for example he considered a rational world which is in relation to and united with the level of human intellect.