ارزیابی اثر گسترش کارست بر انتقال آب تونل هزار مسجد با نگرش بحران آب شهر مشهد

تونل انتقال آب هزار مسجد به‌منظور تامین آب شرب شهر مشهد از منابع آب‌های مرزی شمال شرق با طول تقریبی 8763 متر در مناطق کوهستانی هزارمسجد قرار گرفته است. تونل در مسیر خود از سازندهای مختلفی می‌گذرد که ازجمله این سازندها، واحدهای آهکی در بخش انتهایی مسیر حفاری است. ازاین‌رو، مطالعه حاضر بر پهنه‌بندی توسعه کارست سطحی در دو حوضه آبریز در گیرنده تونل (چهچهه و کشف رود میانی) با استفاده از معیارهایی نظیر ارتفاع، بارش، تراکم عناصر ساختاری، پوشش گیاهی، فاصله از چشمه و شیب توپوگرافی متمرکز شد. نتایج نشان‌دهنده توسعه کارست بالاتر واحدهای آهکی مسیر تونل نسبت به نواحی آهکی جنوب شرقی و شمال غربی آن بود. با این‌حال، مطالعات تکمیلی مشخص می‌کرد که پهنه‌بندی توسعه کارست سطحی نمی‌تواند نمایانگر مناسبی از آنچه در تراز تونل می‌گذرد باشد. مطالعات صحرایی واحدهای مختلف سازند مزدوران به‌عنوان مهم‌ترین سازند کارستی منطقه نشان می‌داد که تنها بخشی از این سازند مستعد توسعه کارست بالاست و سایر بخش‌‎ها باوجود میان لایه‌های مارنی از این حیث در درجات پایین‌تری قرار دارند. آبدهی کم چشمه‌های پیرامون تونل و عدم وجود سیماهای کارستی نیز شاهدی دیگر بر توسعه ضعیف کارست در منطقه داشت. همه این‌ها نشان می‌دهد که برای ارزیابی مخاطرات کارست در تونل‌های انتقال آب نیاز مبرم به مطالعات زیرسطحی نظیر حفر گمانه، شناخت لیتولوژی و آزمایش‌های لوژان می‌باشد.