مستندسازی تزئینات وابسته به معماری با بهره‌گیری از فناوری hbim (مطالعه موردی: تزئینات تاق‌نماهای آجری گنبدخانه مسجد حیاط دوم رباط شرف)

مستندنگاری و مدل‌سازی تزئینات وابسته به معماری به دلیل پیچیدگی گاهی فرآیند بسیار دشواری است و در روش‌های سنتی برداشت، گاهی لازم است مستندسازی به‌صورت یک‌به‌یک و در تماس مستقیم با اثر انجام ‌شود و به همین دلیل، ممکن است گاهی به‌سختی برداشت و ترسیم شوند. هرچند این مسئله با استفاده از فتوگرامتری تسهیل‌یافته و امکان ترسیم تزئینات از روی تصویر فراهم ‌شده است، اما استفاده از تصاویر تصحیح‌شده نیز، روند پیچیده‌ای به دنبال دارد. بنابراین، پرسشی مطرح می‌شود که آیا روشی وجود دارد که بدون تماس، امکان برداشت و مستندسازی را با سرعت و دقت بهتری فراهم نموده و در مرحله ترسیم، محیط مناسبی در اختیار قرار دهد؟ فناوری hbim بر مبنای فتوگرامتری و ابرنقطه، شیوۀ نوینی برای مستندسازی و ساخت مدل از اجزای معماری ارائه می‌دهد که نتیجه آن، محصولی متشکل از مدل‌های سه‌بعدی هوشمند از تزئینات بوده و شامل تمام جزئیات اثر و حتی روش‌های ساخت نیز می‌تواند باشد. به‌علاوه، باور بر این است که فناوری hbim می‌تواند روش موثری در راستای بازخوانی و بازسازی نقوش و طرح‌های تزئینی محسوب شود. به‌منظور پیاده‌سازی روش پیشنهادی، تاق نماهای آجری با تزئینات گچی زمینۀ 8 گنبدخانه مسجد حیاط دوم رباط شرف موردمطالعه و بررسی قرارگرفته و نتیجه مدل‌سازی انجام‌شده نشان داد که مدل‌سازی سه‌بعدی هوشمند تزئینات می‌تواند به‌منظور بازخوانی و بازسازی مورد استفاده قرار گیرد. پارامتریک بودن اجزای مدل شده و هوشمندی آن‌ها، امکان تغییر ابعاد و یا تغییر خصوصیات اجزا را در مواقع نیاز، به کاربر می‌دهد و این ویژگی در مواقعی که تصمیم به استفاده از مصالح با ابعاد متفاوت به‌منظور تمایز اقدامات مرمتی گرفته می‌شود نیز می‌تواند تغییرات را پیش از اجرا به‌صورت مدل مجازی ارائه داده و در روند تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب درست، بسیار موثر واقع شود.

documentation of architectural decorations utilizing hbim technology: a case study; brick arc decorations in the domed chamber of the second courtyard mosque of ribat sharaf

documenting and modeling architectural decorations sometimes are highly challenging due to their complexity. traditional methods often require direct contact and one-to one documentation of details, which can be a complicated and time-consuming process. while photogrammetry has facilitated this process and allowed the depiction of decorations from images, working with corrected images still involves complex procedures. this raises the question: is there a method that allows for non-contact documentation with faster speed and more accuracy, and provides a suitable environment for drawing? hbim (historic building information modeling) technology, based on photogrammetry and point cloud, offers an innovative method for documenting and creating intelligent 3d models of architectural decorations. these models include all the details and are even related to the construction methods of the decorations. additionally, hbim technology can be an effective tool for interpreting and reconstructing decorative patterns and designs. in order to implement the proposed method, brick arches with plaster decorations in the base of 8 domes of the second courtyard mosque of robat sharaf were studied and investigated. the modeling results showed that intelligent 3d modeling of decorations can be used for reinterpretation and reconstruction. the parametric nature of the modeled components and their intelligence allows for changes in dimensions and properties of the units as needed. this feature enables users to review virtual models before making physical alterations when it is decided to use materials of different dimensions to differentiate restoration measures, thus greatly helps in decision-making and ensuring accurate restoration choices.