ساختارهای ترسیم در تزئینات هندسیِ معماری اسلامی (قرن دوم تا نهم هجری)

این پژوهش، مطالعه و جستجو در پاسخ از چیستی و چگونگی روش‌های کلی و ساختارهای اصلی ترسیم تزئینات هندسی است. ساختارهایی که نه تنها پدیدآورندة تزئینات هندسی هستند، بلکه سامان دهندة بسیاری از تزئینات به‌ظاهر غیرهندسی اما تکرار شونده‌ای‌ می‌باشند که نیازمند گسترده شدن در سطح آثار هنری است. فرض پژوهش وجود دو ساختار اصلیِ ترسیمی، علی‌رغم مجموعه‌های بسیار متنوع و گسترده از نقوش هندسی است، که با همة گونه‌ گونه بودنشان قابل دسته‌بندی در این ساختارهای اصلی هستند. شیوة پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعات و داده‌های کتابخانه‌ای و همچنین استخراج و پیاده‌سازی نقوش و جستجوی شیوة ترسیم آن‌هاست. بر اساس یافته‌های پژوهش دو ساختار اصلیِ ترسیم در نقوش هندسی، &شبکه& یا &جدول& در یک سو، و شیوة &پرگاری& در سوی دیگر است. هرچند در پاره‌ای موارد هر دو ساختار، به ویژه ساختار پرگاری، خود نیز به‌عنوان تزئینی مهم و اصلی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما در غالب موارد این دو، به‌عنوان زیر نقش اصلی عمل نموده و برپایة آن‌ها نقوشی متنوع و متفاوت ترسیم گردیده است. سعی این پژوهش بر آن است تا معرفی، تحلیل و جستجوی تشابهات و تفاوت‌های این دوساختار، بر اساس نمونه‌های اجرا شده، ارائه گردد. این نمونه‌ها همگی از تزئینات معماری قرون دوم تا ششم هجری انتخاب شده است. اهمیت تبیین این ساختارها به دلیل آن است که هر کدام از این شیوه‌ها، در بستر تاریخی ویژه‌ای شکل‌گرفته و مورد استفاده بوده‌اند، که تحلیل چیستی و چگونگی شکل یافتن آن‌ها و دلایل اهمیتشان، نیازمند شناخت دقیقِ ساختار ترسیمی آن‌ها در گام نخست است.

drawing structures in geometric decorations in islamic art(2nd to the 9th century)

the upcoming research is to study and search for the answer of the quality and how of the general methods and main structures of drawing geometric decorations. structures that not only create geometric decorations, but also organize many apparently non-geometric but repetitive decorations that need to be expanded at the level of works of art. among the most important issues raised in this research is dealing with the issue of what is the necessity of dividing geometric patterns based on drawing structures and how can it be done? should this division be based solely on the appearance of similarities, or do we need a logical method and a structured and coherent rule for such a matter so that a set of motifs can be categorized by its explanation?, and such a structure how should it be defined? the premise of the research is the existence of two main drawing structures, despite the wide and varied collections of geometric motifs, which can be classified in these main structures with all their variety. the research method is descriptive-analytical and based on studies and library data, as well as extracting and implementing motifs and searching for their drawing method. according to the findings of the research, there are two main structures of drawing in geometric patterns, &grid& or &table& on the one hand, and the style of &pargari& on the other hand. although in some cases both structures, especially the filling structure, have been used as an important and main decoration, but in most cases, these two have acted as a sub-main role and based on that. various and different patterns have been drawn. the aim of this research is to introduce, analyze and search for the similarities and differences of these two structures, based on the implemented examples. the importance of this issue is due to the fact that each of these methods was formed and used in a special historical context, and the analysis of what and how they were formed and the reasons for their importance requires a detailed understanding of the drawing structure. they are in the first step.