تحلیل بصری و مضمونی نگاره‌های سنگ قبور روستای تبادکان مشهد

از قبرستان های تاریخی حومه مشهد می‌توان قبرستان روستای تبادکان را نام برد که سنگ قبور آن راوی رمز و راز تاریخ منطقه بوده و نگرش آن ها به زندگی را حکایت دارد. هدف پژوهش حاضر، تحلیل بصری و محتوایی کتیبه، فرم و نقوش سنگ قبور است. از این‌رو، پرسش اصلی عبارت است از این که فرم و نقش سنگ قبور تبادکان چیست و چه مضامینی دارند؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات بر اساس مطالعات میدانی و اسناد کتابخانه ای گردآوری شده است. تعداد 86 سنگ قبر از این قبرستان عکس‌برداری شد که از این تعداد 51 سنگ قبر به دلیل ویژگی های منحصربه‌فرد، مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد دو نوع سنگ قبر محرابی و صندوقی (پنج سنگ داخل ضریح) از جنس گرانیت و شیستی بیشترین تعداد را در قبرستان این روستا دارند. تمامی سنگ ها به‌طور منظم و به زیبایی کادربندی شده و نقوش و کتیبه بر آن نقش بسته اند. اکثر کتیبه ها شامل اشعاری در رابطه با آرامش دنیای باقی، آیات قرآنی و سخنان اهل‌بیت(ع) است. نقوش زیبایی ازجمله نقوش اشیاء روزمره تا ادوات جنگی که خاص این منطقه است، همگی جلوه ای خاص به سنگ قبور بخشیده است. نقوش با توجه به جایگاه، شخصیت و خصوصیات متوفی طراحی ‌شده است. فرم کلی سنگ، نقش و کتیبه آن همگی گویای بخش وسیعی از باورها و عقاید مردم منطقه و برگی از تاریخ به شمار می آید. آنچه بر سنگ حک می شود از نقش تا کتیبه، همگی در جهت طلب آمرزش و آرامش متوفی برای زندگی بهتر در جهان ابدی و بیان سوگ و ماتم بازماندگان بوده که به جاودانگی انسان دلالت دارد.

gravestone’s lithograph of tabadakan village in mashhad

among the historical cemeteries in the suburbs of mashhad, we can mention the cemetery of tabadakan village, whose tombstones tell the mystery of the region’s history and their attitude to life. therefore, the decorations carved on stones, from motifs to inscriptions, are very important and worthy of consideration. the goal is visual and content analysis of the inscription, form and motifs of tombstones. therefore, what is the form and role of tabadakan tombstones and what are their themes? the research method of the article is descriptive and analytical and the information is collected based on field studies and library documents. a total of 86 tombstones were photographed from this cemetery, of which 51 tombstones were studied due to their unique characteristics. the findings show that two types of tombstones, altar and box (five stones inside the shrine) made of granite and schist are the most numerous in the cemetery of this village. all the stones are neatly and beautifully framed, and according to the position of the tombstones, engravers and calligraphers carved the desired role on the stone according to their taste and knowledge. most of the inscriptions contain poems about the peace of the rest of the world, quranic verses and words of ahl al-bayt. beautiful motifs, including motifs of everyday objects to war tools that are specific to this region, have all given a special effect to the tombstones. the motifs are designed according to the position, personality and special characteristics of the