پالت‌های نوظهور در کاشی‌کاری معاصر (مطالعه موردی: کاشی‌‌کاری‌های معرق حرم مطهر حضرت رضا(ع))

حرم مطهر امام رضا(ع) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بناهای مذهبی جهان، گنجینۀ عظیمی از تزئینات معماری در طی قرون متمادی محسوب می‌شود. از میان این تزئینات، کاشی‌کاری را می‌توان به‌عنوان شاخص‌ترین عنصر تزئینی در این مجموعه قلمداد کرد. این مجموعة عظیم، آثاری کم‌نظیر از کاشی‌کاری دوره‌های سلجوقی تا معاصر را در خود جای داده است. رنگ‌های به‌کاررفته در کاشی‌کاری ایران، روند تحول خود را از دورۀ قاجار آغاز نموده و در دوران معاصر، تنوعی گسترده یافته است. با توجه به نقش و اهمیت رنگ در کاشی‌کاری، در پژوهش حاضر علاوه بر شناسایی رنگ‌های جدید و نوظهور کاشی‌کاری معاصر در حرم رضوی، سعی گردیده با توجه به مشخصات علمی این رنگ‌ها، مقایسه‌ای توصیفی با رنگ‌های هم‌خانواده و متعلق به دوره‌های پیشین انجام شود. بنابراین، هدف این پژوهش شناسایی پالت و تنوع رنگ‌های تازه‌ای است که به این فضای معنوی افزوده شده‌اند. حال این پرسش مطرح می‌شود کدام رنگ‌ها به‌عنوان پالتی نو در کاشی‌کاری‌های معرق معاصر بروز یافته و مشخصات آن‌ها چیست؟ بر این اساس، با استناد به مصاحبه‌های میدانی با استادکاران شرکت کاشی سنتی آستان قدس رضوی و نیز رجوع به منابع کتابخانه‌ای در رابطه با تاریخ نصب و مرمت کاشی‌ها، تمامی کاشی‌های معرق مربوط به دهه 70 تا اواخر دهه 90 شمسی شناسایی و عکاسی شده و یافته‌ها با روش توصیفی-تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفته است. درنهایت، تعداد 135 کد رنگ، بیشتر از صحن‌ها و رواق‌های تازه احداث‌شده به دست آمد. این رنگ‌های نوظهور متعلق به 6 خانواده رنگی مختلف هستند.

emerging palettes in contemporary tilework, a case study of mosaic tileworks in the holy shrine of hazrat reza

one of the largest religious buildings in the world, the shrine of imam reza is considered a huge treasure of architectural decorations spanning many centuries. among these decorations, tilework can be regarded as the most significant decorative element in this collection. this vast collection contains unique works from seljuk tilework to the contemporary period. considering the role and importance of color in tilework, this research aims to identify the new and emerging colors of contemporary tilework and make a descriptive comparison with colors of the same family from previous periods, according to the scientific characteristics of these colors. therefore, the aim of this research is to identify the palette and variety of new colors that have been added to this spiritual space. now the question arises: which colors have appeared as a new palette in contemporary mosaic tileworks, and what are their characteristics? based on field interviews with the master workers of razavi traditional tile company and referring to library sources regarding the dates of installation and restoration of tiles, all mosaic tiles from the 1970s to the late 1990s were identified and photographed, and the findings have been evaluated using a descriptive-analytical method. finally, the number of 135 color codes was obtained, mostly from the newly constructed courtyards and porticoes. these emerging colors belong to six different color families.