بررسی تطبیقی پارادایم در نگاره های هفت اورنگ فریر و شاهنامه شاه تهماسبی و تحلیل آن براساس نظریه بازتاب

مکتب مشهد به عنوان دوره گذار نگارگری ایرانی از شیوه کلاسیک به شیوه جدید که آخرین شاهکار کتاب آرایی ایرانی متناسب با معیارهای سلطنتی یعنی هفت اورنگ در آن به وجود آمد از اهمیت والایی برخوردار است. در نگاره های هفت اورنگ تغییرات متهورانه ای نسبت به شاهنامه شاه تهماسبی اتفاق افتاد که یکی از این موارد به نحوه عملکرد قاب های به کاررفته در نگاره های آن مرتبط می باشد. موضوع مورد پژوهش، بررسی تفاوت ها در نحوه عملکرد قاب در نگاره های هفت اورنگ با شاهنامه شاه تهماسبی و نیز علل جامعه شناختی تفاوت پارادایم قاب در این دو اثر است. هدف از این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، بررسی تطبیقی پارادایم قاب در این دو اثر و تحلیل جامعه شناختی این تغییر براساس نظریه بازتاب است. نتایج حاصل نشان می دهد در نگاره های هفت اورنگ به نسبت شاهنامه شاه تهماسبی، قاب های بیرونی بیشتر شکسته شده، قاب های درونی پراکنده تر قرار گرفته، تناسبات و سازمان دهی ترکیب بندی تغییر و الگوی درون و برون نیز متحول شده است. براساس نظریه بازتاب، تغییرات شکل گرفته در ساختار سیاسی و اجتماعی این دوره، در تغییر پارادایم قاب موثر بوده است، به گونه ای که در شاهنامه شاه تهماسبی از قاب های بیرونی و درونی به شیوه ای محافظه کارانه و محتاطانه استفاده گردیده، حال آنکه در هفت اورنگ برای دستیابی به ترکیب بندی های جدید، پارادایم قاب با نوآوری های همراه شده است. در این میان، تاثیر خلاقیت های فردی هنرمندان مکتب مشهد در بروز این تغییرات و نیز عوامل مختلف جامعه شناختی بر هنر این دوره، قابل توجه است.

a comparative study of the frame paradigm in freers haft awrang miniatures and shahnameh of shah tahmasb, and its analysis based on reflection theory

the mashhad school is of great importance as the transition from the classical to the modern style in persian miniature in which the latest masterpiece of iranian book-making conforming to the royal standards-- haft awrang-- belongs to this period. haft awrang paintings have undergone substantial changes in comparison with the shahnameh of shah tahmasb, one of which relates to the way the frame works in its paintings. the questions posed in this study are: what differences have occurred in the way the frames functions in the haft awrang paintings in comparison with those of the shahnameh of shah tahmasb? what are the sociological reasons of the paradigm differences between these two works? the purpose of this paper is to compare and evaluate the framework paradigm in these two works and the sociological analysis of this change based on reflection theory. the research method is descriptive-analytical and the library method has been used for research findings. the results show that in the haft awrang paintings, the outer frames are more fractured than in the shahnameh of shah tahmasb, the interior frames have become more dispersed, the proportions and organization of the compositions have changed, and the pattern of in and out has also changed. according to reflection theory, changes in the political and social structure of this period have been implicated in changing the paradigm of the frame, so that the shahnameh of shah tahmasb uses exterior and interior frames in a conservative and prudent manner, while at haft awrang, to achieve new combinations, some innovations have emerged. although it is impossible to ignore the influence of the personal creativity of mashhad school artists on these changes, the impact of various sociological factors on the art of this period is significant