دیپلماسی مشارکتی چین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها برای دیپلماسی اقتصادی ایران

سند مشارکت جامع راهبردی ایران و چین به‌منزله جلوه‌ای از دیپلماسی مشارکتی این کشور به‌واسطه ماهیت عمدتاً ژئواکونومیکی با هداف و اولویت های اقتصادی و نتیجتاً فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی در ایران تلاقی می‌یابد. سوال اصلی در این نوشتار بر آن است که دیپلماسی مشارکتی چین در قالب سند مشارکت جامع راهبردی چه فرصت‌ها و چالش‌هایی برای دیپلماسی اقتصادی ایران به همراه دارد؟ فرضیه مورد آن است که دیپلماسی مشارکتی چین از یک‌سو، در حوزه‌های ساختارسازی بوروکراتیک اقتصادی، تسهیل زیرساخت‌های ارتباطات و اطلاعات، گسترش تجارت و سرمایه‌گذاری، همکاری مالی و بانکی، بازنشانی ایران در ابتکار کمربند و راه، و کاهش فشارهای تحریمی ایران فرصت‌هایی جهت بازیابی دیپلماسی اقتصادی ایران می‌گشاید و از سوی دیگر، به‌واسطه چالش‌های ناشی از رویکردها و انتظارات متفاوت از توافق، ناهماهنگی دو کشور در حوزه کلان سیاستگزاری، ساختارهای تجاری متفاوت، تحریم‌زدگی همگرایی مالی و بانکی دو کشور، و ضعف و کمبود دیپلمات‌های اقتصادی و تجاری ایرانی در چین بازدارنده دیپلماسی اقتصادی ایران می‌گردد. هدف مقاله آن است که چیستی و چگونگی هم‌نشینی یا هم‌گریزی دیپلماسی مشارکتی چین و دیپلماسی اقتصادی ایران را شناسایی کند. مقاله دستیابی به این هدف را با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با اتکاء به چارچوب‌های مفهومی و نظری دیپلماسی نوین در دو وجه پیش‌گفته پیش می‌برد. نتیجه‌ حاصله دلالت بر آن دارد که دیپلماسی اقتصادی ایران در پرتو توافق راهبردی با چین گشایش‌هایی را تجربه می‌کند، اما از سویی، با چالش‌های معناداری مواجه است که بهره‌مندی آن را محدود می‌سازد. استنتاج نهایی به‌عنوان یافته نشان می‌دهد تا زمانی‌که تحریم‌ها بر اقتصاد ایران سنگینی می‌کنند، چین در بازار و اقتصاد ایران بدون رقیب خواهد بود و این به نوبه خود به ناهمترازی دیپلماسی اقتصادی ایران با دیپلماسی مشارکتی چین می‌انجامد.