آسیب‌شناسی مقالات حوزه تحکیم خانواده با روش مرور سیستماتیک

با توجه به اهمیت نهاد خانواده و لزوم پرداختن به مسئله تحکیم آن، مطالعات علمی متعددی در این زمینه انجام شده است. با این حال، برخی چالش‌ها و آسیب‌های مرتبط با این حوزه همچنان بی‌پاسخ باقی مانده‌اند. پژوهش حاضر به آسیب‌شناسی نگاه فضای آکادمیک کشور به حوزه تحکیم خانواده پرداخته و با مرور سیستماتیک 81 عنوان مقاله بین سال‌های 1383 تا 1402، به بررسی پژوهش‌های مرتبط با تحکیم خانواده می‌پردازد. پس از مرور نظام‌مند مقالات، شاخص‌های پرتکرار کدگذاری شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد علاوه بر نبود تعریفی واحد، در بسیاری از مقالات تعریف عملیاتی مفهوم خانواده و تحکیم خانواده وجود ندارد که این امر می‌تواند بر نتایج و کاربردهای پژوهش‌ها تاثیر منفی بگذارد. همچنین، نادیده‌گرفته شدن انواع خانواده، مانند خانواده زن‌سرپرست، از نکات قابل توجه است. لازم است در پژوهش‌های آکادمیک به سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب (مدظله‌العالی) در حوزه خانواده و جمعیت توجه شود تا نتایج تحقیقات در راستای عملیاتی شدن این سیاست‌ها مورد استفاده قرار گیرند؛ چراکه مساله تحکیم خانواده یک مساله کلان سیاستگذاری است. همچنین، استفاده از روش‌های پژوهش کیفی، به ویژه تحلیل محتوا، رویکرد غالب در این مطالعات است و استفاده از روش‌های کمی محدود بوده است. شناخت حقیقت جامعه و امکان تعمیم نتایج پژوهش‌های آکادمیک نیازمند انجام تحقیقات کمی است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که در کنار تحلیل محتوای آیات و روایات که بخش عمده‌ای از مطالعات کیفی را تشکیل می‌دهد، از روش‌هایی استفاده شود که امکان ارجاع‌پذیری و شاخص‌سازی را فراهم سازند. نهادهایی مانند اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌ها می‌توانند در این مسیر نقش موثری ایفا کنند.