تاثیر هوش مصنوعی بر خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان: فرصت‌ها و چالش‌های وابستگی به فناوری در آموزش عالی

در عصر حاضر، هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های تحول‌آفرین، نقش چشمگیری در آموزش عالی ایفا می‌کند. استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در فرآیندهای یادگیری فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی را برای دانشجویان به همراه داشته است. یکی از موضوعات مهم در این زمینه، تاثیر این فناوری‌ها بر خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان است؛ مفهومی که به باور فرد نسبت به توانایی‌های خود برای انجام وظایف و غلبه بر چالش‌های تحصیلی اشاره دارد. پژوهش حاضر با تمرکز بر بررسی هم‌زمان تاثیرات مثبت و منفی استفاده از هوش مصنوعی بر خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان، به‌طور خاص تاثیرات روان‌شناختی و تحصیلی این فناوری را بررسی می‌کند و نقش آن را در شکل‌گیری اعتماد به توانایی‌های تحصیلی تحلیل می‌کند.این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی است و جامعه آماری آن را دانشجویان دانشگاه شیراز تشکیل می‌دهند. 100 دانشجو به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای استاندارد شامل دو بخش بود: میزان استفاده از هوش مصنوعی و خودکارآمدی تحصیلی بر اساس مقیاس خودکارآمدی عمومی (gse). داده‌ها با روش‌های آماری همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.یافته‌ها نشان داد بین استفاده از هوش مصنوعی و خودکارآمدی تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (r=0.72, p<0.05) و دانشجویانی که از این ابزارها استفاده می‌کنند، اعتماد بیشتری به توانایی‌های تحصیلی خود دارند. بااین‌حال، 39 درصد از دانشجویان معتقد بودند وابستگی بیش‌ازحد به این فناوری‌ها می‌تواند توانایی حل مسائل به‌صورت مستقل را کاهش دهد. مدل رگرسیون نشان داد که 65 درصد از تغییرات در خودکارآمدی تحصیلی به میزان استفاده از هوش مصنوعی نسبت داده می‌شود (r²=0.65, p<0.001). این پژوهش با ارائه شواهد تجربی جدید، به‌عنوان یکی از نخستین مطالعات در بستر آموزش عالی ایران، اهمیت توسعه سواد دیجیتال و بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های آموزشی را برجسته می‌کند.