ملاحظات اخلاقی در عمل: تحلیل محتوای سیاست‌های واکاوی یادگیری در موسسات آموزش عالی پیشرو

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای سیاست‌های موسسات آموزش عالی پیشرو جهانی پیرامون ملاحظات اخلاقی مرتبط با واکاوی یادگیری انجام شده است. با استفاده از طرح تحقیق کیفی و روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی، 52 سند منتخب (شامل سیاست‌نامه‌ها، راهنماها، اصول و...) از 14 موسسه آموزش عالی (انتخاب شده به روش نمونه‌گیری هدفمند با پوشش جغرافیایی متنوع) مورد تحلیل قرار گرفت. ابزار اصلی تحلیل، کدگذاری محتوا بر اساس چهار سوال اصلی پژوهش (مدیریت داده/حریم خصوصی، رضایت/شفافیت، انصاف/سوگیری، حاکمیت/پاسخگویی) و با استفاده از فرم کدگذاری ساختاریافته بود. یافته‌های تحلیل نشان داد که اگرچه توجه به حریم خصوصی و امنیت داده در اکثر سیاست‌ها مشهود است، اما در پرداختن به شفافیت (به‌ویژه شفافیت الگوریتمی)، سازوکارهای کسب رضایت آگاهانه و پویا، رویه‌های مشخص برای شناسایی و کاهش سوگیری، و تعریف ساختارهای روشن حاکمیتی و پاسخگویی، تنوع و کاستی‌های قابل توجهی وجود دارد. بسیاری از سیاست‌ها هنوز در مراحل اولیه توسعه بوده و بیشتر بر انطباق قانونی تمرکز دارند تا ایجاد یک چارچوب اخلاقی جامع و عملیاتی. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که با وجود پیشرفت‌های نظری، خلاء قابل توجهی میان توصیه‌های اخلاقی مطرح در ادبیات و رویه‌های عملیاتی منعکس شده در سیاست‌های سازمانی واکاوی یادگیری پابرجاست. این یافته‌ها ضمن ترسیم وضعیت موجود، می‌توانند راهنمای عمل موسسات آموزش عالی در تدوین یا بازبینی سیاست‌های اخلاقی واکاوی یادگیری باشند، به سیاست‌گذاران در تنظیم مقررات کمک کرده و زمینه‌های پژوهشی آتی را برای توسعه راهکارهای عملی‌تر در جهت استفاده مسئولانه و عادلانه از واکاوی یادگیری مشخص نمایند.