مطالعه تطبیقی مصادیق و معنای «بیّنات» در قران کریم با تاکید بر دیدگاه مفسران فریقین

واژه بیّنات از واژگان کلیدی قرآن کریم به شمار می‌آید که 51 بار در قرآن کریم به صورت جمع و 17 بار به صورت مفرد در سیاق‌های مختلف تکرار شده است. این واژه در آیه 25 سوره حدید در کنار کتاب و میزان از عوامل برپایی قسط در جامعه معرفی شده است. این هم‌نشینی با واژه کتاب که به قرآن اشاره دارد، اهمیت جایگاه بیّنات را نشان می‌دهد. از این رو پژوهش حاضر در صدد است مصادیق و معنای بیّنات را در قرآن کریم بر اساس دیدگاه‌های مفسران فریقین مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور مقاله حاضر به روش توصیفی-تطبیقی پس از بررسی معنای بیّنات با استفاده از معاجم مختلف، آیاتی که دربردارندة این واژه هستند، استخراج کرده، سپس با مطالعه تطبیقی تفاسیر مختلف، مصادیق بیّنات را مورد بررسی قرار می‌دهد. این پژوهش نشان می‌دهد بیّنات در قرآن کریم گاه در مصادیق مادی و گاه معنوی به کار رفته است. از مصادیق مادی بیّنات می‌توان به معجزات پیامبران و آثار باقیمانده از گذشته اشاره کرد. مصادیق معنوی بیّنات شامل کتب آسمانی به خصوص قرآن، علم و بصیرت الهی و استدلال و برهان‌های عقلی و نیز ولایت امام علی(ع) می‌شوند. بررسی تطبیقی تفاسیر فریقین نشان می‌دهد که مفسران در مصادیق مرتبط به پیامبران یعنی معجزات و استدلال‌های آنها و نیز مصداق قرآن کریم اتفاق‌نظر دارند. تنها در آیاتی که به کتمان بیّنات اشاره شده است، اختلاف نظر دیده می‌شود و فقط مفسران شیعه بر اساس تفاسیر روایی، ولایت امام علی(ع) را از مصادیق بیّنات کتمان شده بیان کرده‌اند.

a comparative study of the meaning and signification of bayyinat in the holy quran based on the views of shiite and sunni commentators

the word ‘bayyenāt’( بیّنات ) is one of the key words of the holyqur’an which has been repeated 71 times in the holy qur’an considering its other derivative s. the key use and repetition of this word in the holy qur'an requires a close examination of its meaning and examples in the referenced verses. since bayyenāt has been used indifferent contexts, the purpose of this study is to discover the distinctionsbetween the causes of which the word bayyenāt have been usein each verse, according to its quranic conceptual meaning. for thispurpose, first the lexical meaning of bayyenāt was investigated byexamining several dictionaries, then the verses that contain this wordwere extracted, and finally the examples of bayyenāt were examinedthrough a comparative analysis of different interpretations. theresults of the research show that bayyenāt, which literal meaning is‘clear and enlightening reasons’, has been used in the holy qur'an inboth material and spiritual instances. for the materialistic examplesof using bayyenāt, we can mention the miracles of the prophets andthe remnants of the past. the spiritual examples of bayyenāt alsoinclude the holy books, especially the qur'an, divine knowledge andinsight, and rational arguments. a comparative analysis of the shiiteand sunni commentators shows that the commentators agree on theexamples related to the prophets, their miracles, and arguments, aswell as the example of the holy qur'an. differences of opinion can be seen only in the verses that refer to the concealment of evidence, and only the shia commentators, have stated imam ali’s leadership as an example of concealed evidence based on hadith.