ارائۀ الگوی کارآمد توسعۀ فیزیکی شهرهای تاریخی میانی براساس شاخص‌های توسعۀ میان‌افزا (مطالعۀ موردی: شهر نائین)

یکی از مسائل اصلی توسعۀ شهری، رشد پراکنده و گسترش افقی است که مشکلاتی ازجمله بازماندن نواحی مرکزی شهرها از جریان توسعه، بدون استفاده ماندن اراضی وسیعی داخل محدودۀ شهر و شکل‌گیری توسعۀ ناپایدار شهری را سبب می‌شود. بنابراین کنترل این توسعه و جهت‌دهی آن به‌سمت اراضی درون شهرها با بهره‌گیری از الگوی توسعۀ میان‌افزا در این زمینه اهمیت دارد. در شهر نائین، توسعه‌های اخیر به‌صورت پراکنش افقی، سبب ناپایداری شهری و بازماندگی بخش‌هایی از مناطق درون شهر ازجمله بافت تاریخی آن از توسعه شده است. ضمن اینکه این شهر دارای موانعی برای گسترش افقی در پیرامون خود و دارای پهنه‌های مستعد متعدد برای توسعۀ درونی شهر است. این پژوهش ازنظر هدف، پژوهشی کاربردی و ازنظر روش، پژوهشی توصیفی-تحلیلی است همچنین برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی استفاده ‌شده است. در این پژوهش پس از شناسایی و تعیین معیارها و شاخص‌های توسعۀ میان‌افزا و بومی‌سازی آن با شرایط شهر نائین، از تکنیک تصمیم‌گیری چندشاخصه topsis با بهره‌گیری از نرم‌افزار excel استفاده شده و به تعیین پهنه‌های مستعد توسعۀ میان‌افزا پرداخته‌شده است. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی ahp با بهره‌گیری از نرم‌افزار expert choice به اولویت‌بندی پهنه‌های مستعد برای توسعه با تعیین و استفاده از معیارهای مربوطه پرداخته‌شده و نتایج با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیاییgis هم‌پوشانی و ترسیم ‌شده‌اند. درنهایت الگوهای پیشنهادی مداخلۀ توسعۀ میان‌افزا در این شهر و راهکارهای متناظر با آن تدوین و ارائه شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که الگوی توسعۀ میان‌افزا می‌تواند الگویی مطلوب و کارآمد برای روند توسعۀ آتی شهر نائین به‌عنوان شهری میانی و تاریخی ‌باشد. همچنین مناسب‌ترین پهنه‌ها برای توسعۀ میان‌افزا در شهر به‌ترتیب پهنۀ حائل بین نائین و محمدیه، بافت قدیم نائین و محمدیه، پهنه‌های بافت جدید و نهایتاً اراضی شمال غربی این شهر است.

presenting an efficient model of physical development of middle historical cities based on infill development indicators (case study: naein city)

one of the main problems of urban development is scattered growth and horizontal expansion, which causes problems such as the central areas of cities being deprived of the flow of development, vast lands remaining unused within the city limits, and the formation of unstable urban development. therefore, it is important to control this development and direct it towards the lands inside the cities by using the intermediate development model in this field. in the city of naein, the recent developments in the form of horizontal distribution have caused urban instability and the survival of parts of the inner city, including its historical context, from development. in addition, this city has obstacles for horizontal expansion in its surroundings and has many potential areas for internal development of the city. this research is an applied research in terms of its purpose and a descriptive-analytical research in terms of its method, and documentary and field methods were used to collect information. in this research, after identifying and determining the criteria and indicators of mixed-use development and localizing it with the conditions of naein city, the topsis multi-indicator decision-making technique was used using excel software and the areas prone to mixed-use development were determined. then, using the ahp hierarchical analysis process, using the expert choice software, the areas prone to development were prioritized by determining and using the relevant criteria, and the results were overlapped and drawn using the geographic information system (gis). in the end, the proposed patterns of intermediate development intervention in this city and the corresponding solutions have been formulated and presented. the obtained results show that the intermediate development model can be a favorable and efficient model for the future development process of naein city as an intermediate and historical city. also, the most suitable areas for intermediate development in the city are the buffer zone between naein and mohammadieh, the old naein and mohammadieh areas, the new area and finally the northwest lands of this city.