تاملی در گفتمان حقوقی هابرماس به ‌مثابه منطق حقوق

هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان حقوقی هابرماس به‌مثابه منطق حقوق است. فرآیند هنجارسازی حقوقی در نظریه گفتمان حقوقی هابرماس، به موازات منطق صوری و مادی، شیوه‌‌ای برای عقلانیت استدلال حقوقی تلقی می‌‌شود. به نظر وی، حقوق مدرن مفهومی است که هنوز نیازمند توجیه اخلاقی است، تا بتواند اعتبار هنجارهای حقوقی خود را بسنجد. بر این اساس، گفتمان حقوقی وی، با گفتمان‌‌های عملی ازجمله گفتمان اخلاقی پیوند وثیقی دارد. هابرماس را می‌‌توان ازجمله کسانی دانست که منطق مادی حقوق را از جنس خطابه می‌‌داند. یعنی از نگاه وی هدف و نتیجه استدلال حقوقی، دستیابی به اقناع است. نظریه هابرماس را می‌‌توان در میان دیدگاه‌‌های مطرح در باب منطق حقوق جای داد؛ زیرا به یکی از پرسش‌‌های روش‌شناسانه استدلال حقوقی در مفهوم عام پاسخ می‌‌دهد. لکن، تفاوت دیدگاه وی با سایر خطابه‌‌گرایان حقوقی در این است که وی راه دستیابی به اقناع را گفتگو در باب مسئله‌‌های حقوقی می‌‌داند. وی به روش گفتگو به‌مثابه تنها مقدمه وصول به توافق و اقناع اصرار می‌‌ورزد. در حالی که اقناع‌آفرینی استدلال حقوقی در نظر سایر خطابه‌‌گرایان، الزاماً از مسیر گفت‌‌وگو به دست نمی‌‌آید. راز این تفاوت در زیست‌بوم حقوقی نظریه حقوقی هابرماس نهفته است. وی نظریه خویش را در سطح حقوق عمومی و به ویژه حقوق اساسی که متضمن اصلی‌‌ترین مولفه‌‌های ساخت دولت و عناصر چهارگانه صوری و مادی آن است، ارائه می‌‌کند. از این‌رو، از نیروی موسس دولت، رابطه دولت و مردم، حق‌‌ها و آزادی‌‌های اساسی و مانند آن سخن می‌‌گوید.

a survey on habermas’ legal discourse as the logic of law

the main purpose of the current study is to examine habermas’ legal discourse as the logic of law. in habermas’ theory regarding legal discourse, the process of legal norming is considered as a method for the rationality in the field of legal reasoning, along with formal and material logic. in his regard, modern law is a concept having still needed moral justification, in order to measure the validity of its legal norms. on this occasion, his legal discourse has a direct relation with practical discourses, including moral discourse. habermas is considered alike those who counted the material logic of law to be rhetorical. in his point of view, the goal and result of legal reasoning is to achieve content persuasion. habermas’s theory can be regarded as the logic of law; because its responses can be classified as one of the methodological questions of legal reasoning in the general sense. however, the difference between his view and other legal rhetoricians is toward his believes in a way that to achieve persuasion is to consider legal issues. he insists on the method of dialogue as the only prelude to reaching agreement and persuasion. while the persuasiveness of the legal argument, in the opinion of other rhetoricians, is not necessarily achieved through dialogue. the hidden secret of such difference lies in the legal ecology of habermas’ legal theory. he presents his theory at the level of public rights and especially fundamental rights including the main components of the state and its four formal and material constituent elements. therefore, he elaborates the founding force of the state, the relationship between the state and the people, basic rights and freedoms, and etc.