« تکلیم و تکلّم» خداوند از دیدگاه آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(ره)

در قرآن«تکلیم» و«تکلّم» در باره خداوند به کار رفته است. در باره صفت ذات یا صفت فعل بودن «تکلمّ» خداوند دیدگاههایی مطرح شده است. مفسران ذیل آیات و دانشمندان و مراجع بزرگ تقلید به مناسبت در باره این موضوع به بحث پرداخته اند. آیت اله فاضل لنکرانی از مراجع عظام تقلید در درسهای اصول فقه در این باره سخن گفته است. در این پژوهش که به روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای است، به طور مستقل دیدگاه ایشان مورد توجه قرار گرفته است. در نظرمعتزله «متکلّم» بودن خداوند از صفات فعل و به معنای ایجاد کلام است. در دیدگاه اشاعره، تکلّم خداوند، نوعی کلام نفسی و از صفات ذات محسوب می شود. در نظر برخی محققین به معنای ایجاد کلام بدون واسطه است. در دیدگاه امام خمینی قرآن کلام خداوند و «وحی» است که درک حقیقت آن متوقف برمرتبه بالایی از علم و عمل و تحمل ریاضت است. آیت اله فاضل با تایید دیدگاه امام خمینی اثبات کرده اند که صفت «متکلّم» به دلیل نداشتن ثلاثی مجرد، مشتق حقیقی نیست . ایشان با استناد به آیه« و کلّم الله موسی تکلیما» و روایت ابابصیر از امام صادق علیه السلام نتیجه گرفته است که صفت«متکلّم» از صفات فعل و حادث است.