هنر مدرن با هویت ملی، وجه اشتراک هنر معاصر ایران و عراق در دهه های 1950 و 1960

دو کشور همسایه ایران و عراق به لحاظ فرهنگی، دینی و تمدنی با یکدیگر اشتراکات بسیاری دارند. عراق کشوری است که صحنه هنر معاصر آن سرشار از جنبش ها و گرایش های هنری متنوع و پویا است بطوری که در دوره معاصر بعد از بیروت یکی از مراکز مهم و اصلی هنر در جهان عرب محسوب گردیده و برخی از هنرمندان عراقی عنوان «هنرمند نابغه جهان عرب» را به خود اختصاص داده اند. لازم به ذکر است که مطالعات انجام گرفته بر روی هنر عراق کمتر بر روی دوران معاصر تمرکز داشته و بالاخص مطالعه اشتراکات موجود میان هنر معاصر ایران و عراق از جمله مباحثی است که بسیار مغفول مانده است. این کاستی بخوبی بیانگر اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر و پژوهش هایی از این نوع می باشد. شناخت هنر مدرن عراقی و هنر مدرن ایرانی، شناخت هنرمندان و گرایش ها و جریان های شکل گرفته در هنر مدرن ایرانی و عراقی و شناسایی اشتراکات این دو جریان هنری از جمله اهدافی است که در این پژوهش دنبال شده است. بدین منظور پژوهش حاضر، با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی و تحلیلی در صدد پاسخگویی بدین پرسش ها می باشد: هنر مدرن در عراق و ایران دارای چه ویژگی هایی است؟ چه وجوه اشتراکی بین هنر مدرن ایران و عراق وجود دارد؟نتایج این پژوهش نشان می دهد، هنرمندان ایرانی و عراقی پس از بازگشت از اروپا و آشنایی با هنرهای مدرن اروپایی در صدد شکل دهی به هنر مدرنی که دارای هویت ملی باشد برآمدند؛ هنری که در عین مدرن بودن و همگامی با عرصه هنری جهانی عراقی و ایرانی باشد. بر این اساس، در عراق جنبش هنری هنر مدرن بغداد شکل گرفت که رسالت اصلی خود را ضرورت بهره بردن از بیان هنری بین المللی بدون به فراموشی سپردن و بی تفاوتی به میراث هنر بومی و خلق هویت اصیل هنری قرار داده بود. همزمان هنرمندان مدرن ایرانی در تلاش برای ایجاد هنری بودند که هم دارای هویت فرهنگی ایرانی و هم مدرن باشد، که این تلاش ها به شکل گیری مکتب ملی «سقاخانه» انجامید. آنچه باید بدان اشاره کرد این است که «نقاشی-خط» یا همان «حروفیه» از گرایش های مشترک موجود در مکتب سقاخانه و نیز هنر مدرن بغداد است.