مقایسه تطبیقی مسجد-مدرسه های ایران و عرب در عصر عباسی و صفوی

شناسایی و بررسی تاریخ تحولات بناهای دوره اسلامی به این مهم رهنمون می شود که سیر تحولات این ابنیه به گونه ای ادامه دهنده الگو های دوره های قبل از خود است. به گونه ای که در هر دوره سعی می شد از الگوهای دوره قبل به فراخور نیاز و متناسب با تحولات بهره ببرند و آن را تکامل دهند. در این خصوص می توان مسجد-مدرسه را برای این پژوهش عنوان کرد. دراین میان مسجد-مدرسه مستنصریه از عراق که در دوره عباسیان ساخته شده ومدرسه چهار باغ از ایران در دوره صفوی به عنوان نمونه های موردی انتخاب شده اند و فرض براین است که معماری و تزئینات مسجد-مدرسه مستنصریه بر مسجد-مدرسه چهارباغ تاثیر گذاشته است. روش تحقیق از نوع تطبیقی-تحلیلی است و انجام تحقیقات کتابخانه ای و مقایسه تطبیقی معماری و تزئینات دو بنای شاخص بپردازد. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از این است که هرچند شکل تناسبات پلان مستنصریه، مستطیل و چهارباغ، مربع است اما به جهت سازماندهی فضایی و خلوص اشکال دارای تشابهات زیادی هستند. از دیدگاه تزیینات هر دو گونه نمونه کامل و شکوفا از عصر خود در زمان بوده‌اند که کامل بودن تزیینات در هر دو مشابهت دارد اما عنصر تزیینی در مدرسه چهارباغ انواع کاشیکاری است و در مدرسه مستنصریه انواع آجرکاری است.