شاخص‌های حکمرانی خوب در نظر خواجه نظام‌الملک طوسی

خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر حکومت سلجوقی ازجمله افرادی است که نگاهی به زندگی وی حکایت از تلاش‌های جدی او جهت پیوند علم و عمل دارد. خواجه نظام‌الملک طوسی علاوه‌بر حضور در مناصب اجرایی حکومت به مسائل مربوط به آموزش و تربیت سیاستمداران و حکام توجه جدی داشت و به همین منظور بود که اقدام به تاسیس مدارسی با هدف تربیت کادر حکومتی با عنوان «نظامیه» در شهرهای مختلف قلمرو تحت حکومت سلجوقیان کرد، او در همین راستا با نوشتن کتاب سیرالملوک (سیاست‌نامه) محتوای آموزشی علمی و کاربردی را در رابطه با سیاست و حکمرانی تهیه و منتشرکرد.با گسترش علوم سیاسی مباحث مربوط به «حکمرانی خوب» امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات موردتوجه دانشمندان علم سیاست تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که نظریۀ حکمرانی خوب امروز یکی از نظریات مطرح و مورد بحث می‌باشد. در مقالۀ پیشِ‌رو ما سعی داریم که با بهره‌گیری از مباحث خواجه نظام‌الملک طوسی در کتاب سیاست‌نامه به معرفی و توضیح در رابطه با شاخصه‌های حکمرانی خوب از نگاه وی بپردازیم؛ درواقع با استفاده از کتاب سیاست‌نامه ما به‌دنبال اعلام ملاک‌ها، معیارها و اصول حکومت داری از منظر خواجه نظام‌الملک طوسی این سیاست‌نامه‌نویس برجستۀ ایرانی هستیم.بر اساس نظریۀ حکمرانی خوب شاخص‌هایی چون: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخ‌گویی، شکل‌گیری وفاق عمومی، حقوق مساوی(عدالت)، اثربخشی و کارایی، مسئولیت‌پذیری را می‌توانیم برای سنجش میزان مطلوب‌بودن حکومت‌ها مورد توجه و بررسی قرار دهیم. با بررسی سیاست‌نامه که با توجه به اینکه این رساله در دوران حاکمیت نظام‌های سیاسی سلطنتی نوشته شده، اگرچه مباحثی مانند مشارکت مردم در تعیین حکمرانان دیده نمی‌شود، اما دیگر شاخص‌های حکمرانی مطلوب همچون عدالت، پاسخ‌گویی، اثربخشی و کارایی به‌طور شایسته موردتوجه خواجه نظام‌الملک قرار گرفته است.ما در این تحقیق با بهره‌گیری از نظریۀ مربوط به حکمرانی خوب با استفاده از منابع کتابخانه‌ای اسنادی به‌دنبال بررسی علمی شاخص‌های موردنظر خواجه نظام‌الملک طوسی برای حکمرانی خوب رفته‌ایم.