متن‌آمیزی اندرزنامه‌های سیاسی و متون تاریخی مطالعۀ موردی: سیرالملوک

سیرالملوک اثری است متعلق به دورۀ سلجوقیان که به قلم یکی از وزرا و دیوان‌سالاران پرآوازۀ خراسانی نگاشته شده است. مضمون محوری سیرالملوک پیرامون اصول مملکت‌داری و آموزش قواعد سیاست به پادشاهان است. اگرچه هدف خواجه نظام‌الملک در پدیدآوردن این اثر ثبت و ضبط رخدادهای تاریخی نبوده، بااین‌حال متن سیرالملوک، قرابت‌ها و پیوندهایی با برخی از متون تاریخی دارد. باتوجه به این قرابت‌ها و تلاقی تاریخ و اندرزنامه‌نویسی در این اثر، پژوهش حاضر می‌کوشد ضمن بررسی جایگاه تاریخ در سیرالملوک، بینش و روش خواجه نظام‌الملک را در تبیین وقایع تاریخی مورد تحلیل و واکاوی قرار دهد. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان‌گر کثرت روایت‌های تاریخی و بهره‌برداری اخلاقی خواجه از این روایت‌ها برای تدوین سیرالملوک است. درواقع، عبرت‌آموزی از پادشاهان پیشین و تجربه‌اندوزی در باب نحوۀ کشورداری و نظام دیوانی را می‌توان مهم‌ترین کارکردهای تاریخ در سیرالملوک دانست.