بررسی تاثیرپذیری اندرزنامه‌های دورۀ اسلامی میانه از میراث اندرزنامه‌نویسی ساسانیان با تاکید بر سیاست‌‌نامۀ خواجه نظام‌الملک طوسی

هدف از نگارش این مقاله بررسی تاثیرپذیری اندرزنامه‌های دوران اسلامی از میراث برجای‌مانده از اندرزنامه‌نویسی زمان ساسانیان است. علاوه‌بر مروری کلی بر اندرزنامه‌های اوایل دوران اسلامی که تلاش می‌کردند میان فرهنگ ایران و عرب هم‌نهادی ایجاد کنند؛ تاکید این مقاله بر کتاب «سیاست‌نامه» یا «سیرالملوک» اثر خواجه نظام‌الملک طوسی است. پرسش این است که در ادامۀ سنت اندرزنامه‌نویسی در ایران، خواجه نظام‌الملک در کتاب سیاست‌نامه در چه زمینه‌هایی از اندرزنامه‌های زمان ساسانیان تاثیر پذیرفته است. با بررسی کتاب «سیاست‌نامه» معلوم می‌گردد خواجه در زمینه‌هایی چون تاکید بر ریشۀ آسمانی پادشاهی و وظایف پادشاه، تاکید بر فرّ کیانی، پیوند بین دین و پادشاهی، عدالت و دادگری و ضرورت خردمندی مصاحبان شاه تحت‌تاثیر اندرزنامه‌های زمان ساسانیان بوده است. هدف خواجه از نگارش کتاب سیاست‌نامه این بوده است که از طریق آن و از زبان شهریاران گذشته با پادشاه سلجوقی سخن بگوید و آنها را به‌سوی پاسداشت دین و مذهب مسلط سوق دهد. همچنین شهریار را علیه بدکیشان تحریک کند، عدالت اشرافی را به شاه بیاموزاند و با ارائۀ الگوی شهریاری گذشته، شاه را از خصلت بدوی و قبیله‌ای دور کند و نظام سلطنت را بر پایۀ آداب، قاعده و قانون استوار سازد. این پژوهش با روشی تحلیلی و توصیفی درصدد است این تاثیرات را موردبررسی قرار دهد.