بررسی عملکرد خواجه نظام‌الملک بر زنان عصر سلجوقی

مسئلۀ حقوق و حضور زنان در جامعه در تمامی ادوار تاریخ ایران همواره مورد بحث بوده است. در این میان در تاریخ سلجوقیان زنان کمتر تحت‌تاثیر سنت‌های قبیله‌ای و تعصبات مذهبی قرار داشتند. خواجه نظام‌الملک یکی از معروف‌ترین وزرای دربار سلجوقی که دیدگاه‌ها و نظرات وی در دورۀ سلجوقی از اهمیت وافری برخوردار است، بحث‌های قابل‌تاملی را در مهم‌ترین اثر سیاسی خود یعنی سیرالملوک دربارۀ زنان و جایگاه آنان در عرصۀ سیاست و اجتماع مطرح نموده است. در سیرالملوک، خواجه نظام‌الملک بیش از هرچیزی قائل به محدود نگه‌داشتن زنان به حریم خصوصی و دور نگه‌داشتن آنها از عرصۀ عمومی، به‌ویژه سیاست و امور حکمرانی است. به اعتقاد وی نباید با زنان به مشورت پرداخت؛ زیرا زنان به دلیل دوربودن از عرصۀ فعالیت‌های اجتماعی از قوۀ تمیز و عقلی کامل برخوردار نیستند. بر همین اساس نگارندگان پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش هستند که با توجه به نقش خواجه نظام در حکومت سلجوقیان وی چه تاثیری بر حقوق و موقعیت اجتماعی و سیاسی زنان این عصر داشته است.