بررسی و شناخت گفتمان خواجه نظام‌الملک طوسی در دولت سلجوقیان

در دورۀ سلجوقیان، قدرت سیاسی سلاجقه در سایۀ وزیران ایرانی بود که روزبه‌روز در پهنۀ سیاست و حاکمیت ایران گسترش یافت. خواجه نظام‌الملک طوسی (زندگی: 408- 485) نامدارترین وزیری است که هوشیارانه در کنار شمشیر سلجوقیان دست به گفتمان‌سازی ویژۀ خود در عرصۀ قدرت زد. گفتمان قدرتی که در آن دیوان‌سالاری و دوات وی نگهدارندۀ تاج شاهی ملکشاه جوان و دولت گستردۀ سلجوقی بود. او در این گفتمان‌سازی چنان موفق پیش رفت که به باور پژوهشگران تاریخ عصر سلجوقی دیوان وزیر در همۀ کارها از دربار سلطان قدرتمندتر رفتار می‌کرد.در این مقاله تلاش می‌شود با کمک نظریۀ تحلیل گفتمان (discourse analysis) به نقش و جایگاه خواجه نظام‌الملک در ساختار قدرت دولت سلجوقیان پرداخته شود. تا به این وسیله پاسخ به چرایی اقدامات و رفتارهای سیاسی خواجه نظام‌الملک بیش از پیش بر ما آشکار شود.