جایگاه پزشکی در اندیشه و عمل خواجه نظام‌الملک طوسی

خواجه نظام‌الملک طوسی (408-485 ه. ق) وزیر نام‌آور عهد سلجوقی ازجمله شخصیت‌های تاثیرگذار در تاریخ سیاسی و فرهنگی- تمدنی ایران در دوران بعد از اسلام به‌شمار می‌آید. نقش کلی او به‌عنوان دیوان‌سالار و نظریه‌پرداز سیاسی برجسته و نیز گسترش‌دهندۀ نظام آموزشی زمان خود به‌خصوص با تاسیس نظامیه‌ها موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است. بااین‌حال جای بررسی‌های جزئی‌نگر و دقیق‌تر همچنان وجود دارد. برای مثال اینکه هریک از علوم و دانش‌ها در دوران وزارت او چه وضعیتی داشتند و سیاست‌های او تا چه اندازه در هر مورد اثرگذار بوده است، جای بررسی بیشتر دارد. براساس چنین نگرشی مقالۀ حاضر بر آن است تا وضعیت دانش پزشکی و مسائل مرتبط با آن همچون مراکز درمانی، جایگاه پزشکان و مواردی از این دست را در دوران وزارت او مورد ارزیابی قرار دهد. این بررسی بر این فرض استوار است که اوضاع دورۀ سلجوقی و ازجمله سیاست‌ها و برنامه‌های خواجه نظام‌الملک به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر وضعیت دانش پزشکی و فعالیت‌های مرتبط با آن تاثیرگذار بوده است و به‌رغم برخی توجهات، در مجموع این حوزه از پویایی و رونق دوران پیش از آن برخوردار نبوده است.