نقش دیوان‌سالاران در حفظ پیوستگی سیاسی- تمدنی ایران در گذرهای سیاسی– دودمانی (با تاکید بر نمونۀ خواجه نظام‌الملک طوسی و خاندان او)

منابع و پژوهش‌های تاریخی پیرامون نقش دیوان‌سالاران ایرانی در هر دورۀ تاریخی و اهمیت این نقش آگاهی‌های قابل‌توجهی ارائه شده است. بااین‌حال در مورد ابعاد این نقش همچنان جای بررسی بیشتر وجود دارد. یکی از این ابعاد نقشی است که دیوان‌سالاران در گذرهای سیاسی و جابه‌جایی‌های دودمانی ایفا کرده‌اند. اهمیت موضوع از آن جهت است که حضور و کوشش دیوان‌سالاران و در راس آنها وزیران موجب شده تا این جابه‌جایی‌های سیاسی کمترین تاثیر را بر ساختارهای سیاسی- دیوانی و نیز زندگی اجتماعی و فرهنگی- تمدنی بر جای گذارد. مقالۀ حاضر براساس چنین فرضی بر آن است تا با استناد به نمونه‌های تاریخی از عصر خواجه نظام‌الملک تا دورۀ معاصرِ تاریخ ایران، اهمیت این بُعد از نقش تاریخی وزیران و دیوان‌سالاران ایرانی را روشن کند.