تربیت معلم متخصص برمبنای نظریه های رشد تخصص، با تاکید بر مدل یادگیری در حوزه (mdl)

کسب تخصص حرفه ای هدفی ارزشمند در فرایند آموزش است. انجام پژوهشهای بسیار در زمینه ماهیت و رشد تخصص در چند دهه اخیر سبب شده درک موجود درباره این مفهوم تغییر کند و نظریه ها و مدل های متنوعی ظهور یابند که می توانند راهگشای راه مربیان آموزشی در توسعه تخصص حرفه ای یادگیرندگان باشند. برخی از معروفترین و معتبر ترین آنها عبارتند از: مدل پنج مرحلهﺍی دری فوز که طبق آن افراد برای رسیدن به تخصص پنج مرحله را طی می کنند: مبتدی، پیشرفته، کاردان، خبره، و متخصص؛ مدل دو مرحله ای اریکسون به معنای رسیدن از مرحله بدفهمی به مرحله درک و فهم از طریق تمرین آگاهانه؛ مدل یادگیری تجربی دیوید کلب یا بازاندیشی در عمل اسکان که هر دو به نقش محوری فعالیتهای بازاندیشی و فراشناختی در یادگیری اشاره می کنند؛ مدل براون، کولینز، و داگاید با تاکید بر فعالیت اصیل موقعیتی وکارآموزی؛ نظریه لین هارت و همکاران که نظریه پردازی در عمل و تشریح نظریه را به عنوان کلیدهای رشد دانش تخصصی پیشنهاد می کنند؛ نظریه بریتر و اسکاردامالیا که به حل مساله به عنوان ابزار یکپارچه سازی دانش تخصصی یعنی تبدیل یا گشتار دانش نظری به دانش شخصی و مهارت اهمیت می دهند؛ و در نهایت مدل یادگیری در حوزه (mdl) که تغییرات کمی و کیفی در سه مولفه دانش، پردازش راهبردی، و انگیزش را در گذر از سه مرحله خوگیری، قابلیت، و خبرگی، لازمه کسب تخصص می داند. هر یک از این نظریه ها و مدلها بر پیش فرض ها و تبیین هایی متفاوت و گاه متضاد دربارۀ تخصص استوار هستند. لذا، در این مقاله با مروری تحلیلی بر این نظریه ها و با تاکید بر مدل یادگیری در حوزه (mdl)، به عنوان رویکردی متفاوت و جامع به تخصص، سعی شده توصیفی دقیق از چیستی ماهیت تخصص و چگونگی رشد آن ارائه شود تا براین اساس پیشنهاداتی آموزشی در سه حیطه توسعۀ دانش تخصصی، بهبود مهارتهای حرفه ای، و افزایش انگیزۀ فردی در بافت آموزشهای ویژۀ تربیت معلم استنباط گردد.