عدم پایبندی به قواعد بنیادین تفسیر از سوی برخی متصوفه در تبیین آیه «و قَد اضَلُّوا کَثِیراً وَ لا تَزِدِ الظَّالِمِینَ اِلاَّ ضَلالاً»

در این پژوهش، با بررسی دیدگاه «عبدالرزاق کاشانی» و«ابن‌عربی»، دو شخصیت نامدار در عالم تصوف، در تبیین آیۀ «و قَد اضَلُّوا کَثِیراً وَ لا تَزِدِ الظَّالِمِینَ اِلاَّ ضَلالاً» (سوره نوح، آیه 24) این نتیجه حاصل می‌شود که فرد نخست، گرچه در تاویل برخی از آیات سوره نوح، نظرات متفاوت و ناهمگونی نسبت به مشهور دارد، ولی در تاویل آیه مذکور، با مشهور همراه است و دیدگاه متمایزی ندارد. درمقابل ابن‌عربی با اتخاذ مبنایی خاص نسبت به مقام حضرت نوح، و آوردن دلیلی از قرآن برخلاف معنای ظاهری و متبادر آن، مقصود از «ضلالت» را در جمله «و قَد اضَلُّوا کَثِیراً»، به‌معنای «تحیّر» گرفته است و از آن رهگذر، در عبارت «وَ لا تَزِدِ الظَّالِمِینَ الّا ضلالاً»، دعای حضرت نوح را دعای به‌‌خیر تلقی کرده است و «ضلالت» را سرگشتگی و حیرت مثبت در ذات حق تفسیر نموده و با گفتن جمله «زدنی فیک تحیّراً» بر آن تاکید کرده است. پژوهش حاضر با بهره‌برداری از شیوه تجزیه و تحلیل آیات، روایات و سخنان مفسران والامقام، به بررسی مبنا و دلیل ایشان پرداخته و به نتایج ذیل دست یافته است: اولا، مبنای وی به‌دلیل مخالفت با فن محاوره، لغت، عرف و مصطلحات زبان قرآن مبنای نادرستی است؛ ثانیا، دلیلی که برای اثبات تاویل خود ارائه کرده است به‌دلیل ناسازگاری با قواعد بنیادین تفسیر، قابل قبول نمی‌باشد؛ درنتیجه چنین برداشت و تفسیری، از مصادیق بارز تفسیر به‌رای نکوهیده در ماثورات محسوب می‌گردد.