بررسی مساله مهدویت در باورها و کارکردهای تحریف‌گرایانه اقطاب فرقۀ نعمت‌اللهی گنابادی

اعتقاد به ظهورِ منجی که ریشه در معارف قرآنی دارد، از اعتقادات و آموزه‌های مهم و مبنایی اسلام و باوری مشترک میان قاطبۀ مذاهب اسلامی و به‌ویژه، شیعۀ اثنا‌عشری به‌حساب می‌آید. ازآن‌جاکه اهل ‌تصوف و ازجمله طریقت نعمت‌اللهی گنابادی نگاه و برداشتی متفاوت و مناقشه‌برانگیز از «مهدویت» دارند، بررسی انگاره‌های آنان در این حوزه و واکاوی میزان همسانی و همسوییِ باورداشت آنان با آموزه‌ها و اعتقاداتِ شیعی در این حوزه، در خور اعتنا و حائز اهمیت است. در این مقاله، به شیوه‌ای توصیفی - تحلیلی و با تکیه و‌ تمرکز بر نگاشته‌ها و آثار اهل ‌تصوف و به‌ویژه اقطاب فرقه نعمت‌اللهیه، به واکاوی نگاه و نگرش این فرقه به منجی و مهدی‌باوری و بررسی میزان سازگاری و سنخیت آن با آموزه‌های اسلامی - شیعی پرداخته شده است. در این راستا، افزون بر بازشناسی و تبیین «مهدویت شخصیه» به‌عنوان باور بنیادین و بی‌بدیل شیعی، و بازشناسی و نقد «مهدویت نوعیه» به‌عنوان یکی از انگاره‌های انحرافی فرقۀ نعمت‌اللهیه، اهم پیامدها و کارکردهای آن بیان و بازگو شده است. شایان ذکر است، اقطاب فرقۀ نعمت‌اللهی گنابادی، همواره کوشیده‌اند تا باورها و رویکردهایشان در حوزۀ مهدویت را همخوان با اصول و اعتقادات ناب موعود‌گرایانه شیعی جلوه دهند و در این راستا، بارها از حتمیتِ وقوع، شرایط، زمان، و ویژگی‌های ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) سخن گفته‌اند، اما تعبیر و تفسیرهای خاص این فرقه، از مهدویت و به‌ویژه طرح و تایید اندیشۀ «مهدویت نوعیه» و «بیعت وَلویّه»، افزون بر آن‌که رگه‌هایی از تحریف و انحراف در باورها و رویکردهای فرقۀ نعمت‌اللهیه را آشکار‌ می‌سازد، گواهِ گویایی است بر این‌که رویکرد و نگاه این فرقه با آموزۀ‌ مترقی و موردِ وفاق شیعه در باب مهدویت، متفاوت است، بلکه فاصله بسیار دارد.