تبریز پس از زلزله سال 1193 ه

'در رابطه با شمال‌غرب ایران باید خاطر نشان کرد که بخش اعظمی از ابنیه فرهنگی این منطقه از ایران همواره تحت تاثیر عامل طبیعی زلزله دچار تجزیه کالبدی شده است. به عبارتی، همجواریِ شهر تبریز با گسل فعال شمال‌غرب ایران منجر شده است تا تاریخ شهر تبریز با زمین‌لرزه و بحران‌های حاصل از آن عجین باشد. به استناد متون تاریخی، شدت و قدرت برخی از زمین‌لرزه‌ها به حدی بوده است که موجودیت کالبدی شهر به یکباره دگرگون شده و صدمات جبران ناپذیری بر جای گذاشته است. معروف‌ترین و در عین حال آخرین زمین‌لرزه بنیان برانداز در تاریخ تبریز در سال 1193 ه.ق به وقوع پیوست که در نتیجه آن شهر به کلی منهدم و اکثر جمعیت آن تلف شدند. رهیافت‌های جدید در معماری و شهرسازی بازة زمانی پس از زمین‌لرزه، ازجمله سبک‌سازی سازه‌ها، حذف عناصر آسیب رسان، استقرار سازه در زمین و ادغام تزئینات در سازه اصلی بنا در ظرف زمانی خود نشان از تدبیر و هوشمندی معمارانی داشته است که از زلزله درس آموخته و برای مقابله با آن راهکارهایی اندیشده‌اند؛ به طوری که مبانی و تئوری‌های مورد استفاده در گذشته با دست‌آوردهای امروزی مهندسی زلزله مطابقت دارد. در این خصوص هدف نوشتار حاضر تبیین اصول مهندسی زلزله در معماری سنتی شهر تبریز و به خصوص مرحله تاریخی بازسازی‌های پس از زمین‌لرزه ویرانگر سال 1193 ه.ق با رویکرد تفسیری تاریخی و مطالعه نمونه‌های معماری بر جای مانده به صورت میدانی می‌باشد. در همین راستا، پس از پاسخ‌گویی به این پرسش که وقوع زلزله در تبریز چگونه و به چه میزان در بهبود تصمیمات سازه‌ای معماری سنتی موثر بوده است؛ منجر به معرفی نتایج حاصل از تجارب زلزله جهت کاهش تلفات انسانی ناشی از زمین‌لرزه خواهد شد. در همین راستا، یکی از مهم‌ترین نتایج پژوهش پیش‌رو سبک سازیِ مصالح بنّایی با رویکرد مقابله با زمین‌لرزه در شهر تبریز می‌باشد. '