بررسی انتقادی مبانی مشروعیت مالکیت فکری(موردمطالعه: گونه‌های مالکیت معنوی در ایران)

امروزه سرمایه فکری ناشی از نوآوری در موارد زیادی جایگاه مالکیت مادی اموال را گرفته و در حال گسترش نیز می‌باشد. مالکیت نسبتی اعتباری است بین شخصی که مالک نام دارد و شیء ای که مملوک نامیده می‌شود. بنابراین مالکیت که ریشه‌ای فطری دارد ، صرفاً در عالم اعتبار تحقق می‌یابد. مالکیت به‌طورکلی،به دو نوع مادی و معنوی قابل‌تقسیم است.گاهی متعلق مالکیت یک شیء خارجی است؛ در این صورت آن را مالکیت مادی می‌نامند و گاهی متعلق آن معلول فکر است که مالکیت معنوی نامیده می‌شود. مالکیت معنوی یا غیرمادی، امتیازی است که موضوع آن آفرینش‌های فکری، خلاقیت، ابداع و نوآوری‌هایی است که درنتیجه‌ی تلاش پدیدآورنده‌ی آن در اختیار جامعه قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه حجم وسیعی از حقوق مربوط به مالکیت معنوی است و نقض مالکیت‌های معنوی می‌تواند آسان‌تر از نقض حقوق مالکیت‌های عینی صورت پذیرد، شناسایی مالکیت و حقوق معنوی، در جهت حفظ و احترام به این حقوق و عدم نقض آن‌ها ضرورت و اهمیت دارد و چون این نوع مالکیت‌ها ملموس نیستند، ابهاماتی دارند که نیاز به بررسی دارد. در رابطه با حقوق مالکیت معنوی رویه‌ی واحدی وجود ندارد و اعتبار آن، محل بحث فقها و حقوقدانان معاصر می‌باشد. عده‌ای از فقها و حقوقدانان با در نظر داشتن ارزش آفرینش‌های فکری خواستار حمایت جدی از مالکین حقوق معنوی می‌باشند؛ در مقابل عده‌ای معتقدند که حمایت از مالکیت‌های معنوی مانعی جدی در برابر پیشرفت می‌تواند باشد. این پژوهش گونه‌های مالکیت غیرمادی و معنوی و فکری مورد تائید قوانین ایران بعد از انقلاب اسلامی، علیرغم بحث‌های جدی در مشروعیت دینی آن با تکیه‌بر مستندات حکم حکومتی مجمع تشخیص مصلحت نظام و تصویب مجلس شورای اسلامی اشاره دارد.