شاخص‌های رفتاری و احساسات سرمایه‌گذاران در خصوص ریسک‌پذیری سبد سهام

هدف: این پژوهش با هدف ارائه شاخص‌های رفتاری و احساسات سرمایه‌گذاران در خصوص ریسک‌پذیری سبد سهام انجام شد. روش‌شناسی: این تحقیق از پارادایم تفسیری و روش تحلیل مضمون استفاده کرده است. در مرحله کیفی، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، 16 مصاحبه با سرمایه‌گذاران انجام شد تا اشباع نظری حاصل شود. داده‌های مصاحبه‌ها از طریق کدگذاری باز تحلیل شدند و شبکه‌ای از مضامین مرتبط با احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در قبال ریسک‌پذیری سبد سهام استخراج گردید. این مضامین در 46 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان‌دهنده و 4 مضمون فراگیر شامل سوگیری‌های ادراکی، سوگیری‌های قضاوتی، سوگیری‌های احساسی (عاطفی) و عوامل فرهنگی دسته‌بندی شدند. در مرحله کمی برای اعتبارسنجی مدل کیفی، پرسشنامه‌ای بر اساس یافته‌های کیفی طراحی و توسط 256 نفر از کارشناسان و مدیران در حوزه بورس اوراق بهادار و اساتید دانشگاهی تکمیل شد. برای ارزیابی پایایی و روایی، آلفای کرونباخ و میانگین واریانس استخراج‌شده برای تمامی مولفه‌ها محاسبه شد که به ترتیب بالاتر از 0.7 و 0.5 بود و مقدار پایایی ترکیبی نیز از آستانه 0.7 بیشتر بود. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های کمی، اعتبار هر چهار مضمون فراگیر شامل سوگیری‌های ادراکی، قضاوتی، احساسی و عوامل فرهنگی تایید شد. نتایج رتبه‌بندی مضامین فراگیر نشان داد که سوگیری قضاوتی، با میانگین امتیاز 5.13، ازلحاظ قابلیت وقوع و تاثیرگذاری، بالاترین رتبه را در بین شاخص‌ها داشت و به‌طور قابل‌توجهی بر احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در خصوص میزان ریسک‌پذیری سبد سهام تاثیر می‌گذارد. به همین ترتیب، سایر شاخص‌ها شامل سوگیری‌های ادراکی، عوامل فرهنگی و سوگیری‌های احساسی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که سوگیری‌های قضاوتی نسبت به سایر سوگیری‌ها نقش برجسته‌تری در شکل‌دهی احساسات و واکنش‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در برابر ریسک‌پذیری سبد سهام ایفا می‌کند. این یافته‌ها می‌تواند به تحلیلگران و مدیران مالی در طراحی استراتژی‌های بهینه برای مدیریت رفتار سرمایه‌گذاران کمک کند.

behavioral indicators and investor sentiments regarding portfolio risk tolerance

objective: this study aims to provide behavioral indicators and investor sentiments regarding portfolio risk tolerance. methodology: the research employs an interpretive paradigm and thematic analysis approach. in the qualitative phase, using purposive sampling, 16 interviews were conducted with investors until theoretical saturation was reached. the interview data were analyzed through open coding, producing a network of themes related to investors’ sentiments and behavioral reactions concerning portfolio risk tolerance. these themes were categorized into 46 basic themes, 15 organizing themes, and 4 global themes: perceptual biases, judgment biases, emotional (affective) biases, and cultural factors. in the quantitative phase, to validate the qualitative model, a questionnaire based on qualitative findings was designed and completed by 256 experts, managers in the stock exchange field, and university professors. cronbach’s alpha and average extracted variance (ave) for all components were above 0.7 and 0.5, respectively, and the composite reliability also exceeded the 0.7 threshold, confirming reliability and convergent validity. findings: quantitative findings confirmed the validity of each of the four global themes, including perceptual, judgment, emotional biases, and cultural factors. the ranking results of the global themes indicated that judgment bias, with an average score of 5.13, had the highest rank in terms of likelihood and impact, significantly affecting investor sentiments and behavioral reactions concerning portfolio risk tolerance. likewise, the other indicators, including perceptual biases, cultural factors, and emotional biases, followed in the subsequent ranks. conclusion: this study demonstrated that judgment biases play a more prominent role than other biases in shaping investor sentiments and behavioral reactions toward portfolio risk tolerance. these findings can assist analysts and financial managers in designing optimized strategies for managing investor behavior.