تجلی دیدگاه فلسفی و عرفانی تجدد امثال و حرکت جوهری در آراء و اندیشه ابن‌عربی، مولانا، شبستری و بیدل دهلوی

تَجَدُّدِ اَمْثال از جمله مباحثی است که  با دیدگاه‌های متفاوت کلامی، عرفانی و فلسفی همراه شده و در چارچوب معنی و اصطلاحاتی چون­: تبدل امثال، تجدد مظاهر، خلق جدید، خلع و لبس و ... به کار رفته است، کسانی چون ابن‌عربی،­ مولانا و .­.. مفهوم آن را­ بر حسب آراء و اندیشة خود، در قالب‌های عرفانی و ادبی بیان کرده‌اند. مقالة­ حاضر در پی تبیین انعکاس تجدید امثال، به عنوان یکی از مفاهیم مهم عرفانی در اندیشه ابن‌عربی، مولانا، شبستری و بیدل دهلوی است. مساله اصلی آن پاسخ به این پرسش است که این دیدگاه چگونه و با چه ساز و کارهای زبانی، ادبی و عرفانی در آثار نام­بردگان مطرح شده است، شایان ذکر است که این پژوهش به روش توصیفی و اسنادی تحلیل شده است. نتیجه نشان می­دهد که رابطه دو سویه تجدید امثال، یعنی مرگ و رجعت، معنی و مفهوم آن، در نزد نامبردگان یکی بیش نیست، اما هرکدام در خورِ درک مخاطبان خود در قالب‌های تمثیل، چه با دیدگاه عرفانی و فلسفی بیان داشته‌اند.  همگی بر آن بوده‌اند تا تکرار­ناپذیری نفس و نو­آهنگی همه چیز را در کارگاه تجدید امثال با نگرش عرفانی بر خوانندگان و مخاطبان القا کنند. هرچند که اختلافاتی بین حرکت جوهری و تجدید امثال وجود دارد­ که منوط بر دیدگاه عرفانی و فلسفی آن‌هاست که آن اصلی‌ترین اختلاف ما بین این دو دیدگاه است.

manifestation of the philosophical and mystical perspective of modernity of proverbs and essential movement in the opinions and thoughts of ibn arabi, molana, shabastri and bidel dehlavi

the renewal of parables is one of the topics that are associated with different theological, mystical and philosophical views and in the framework of meanings and terms such as: transformation of parables, renewal of appearances, new creation, disrobing and wearing, and so on. it has been used by people like ibn arabi and molana. they have expressed its meaning according to their opinions and thoughts, in mystical and literary formats. the present article seeks to explain the reflection of the renewal of proverbs as one of the important mystical concepts in the thought of ibn arabi, rumi, shabestari and bidel dehlavi. its main problem is to answer the question of how and with what language, literary and mystical mechanisms this point of view has been raised in the works of slaves, it is worth mentioning that this research has been analyzed in a descriptive and documental way. the result shows that the relationship between the two sides of the renewal of parables, i.e. death and regression, its meaning and meaning are not more than the same in the eyes of the mentioned people, but each of them expressed in the form of parables, both for mystical and a philosophical views, in accordance with the understanding of their audience.