تفسیر و تاویل واژۀ «ربّ» به اهل بیت (ع): سنجش دیدگاه فتونی در مرآة الانوار

در برخی از روایات شیعی، واژۀ «رب» در آیاتی از قرآن کریم، به برخی از اهل بیت (ع) تاویل یا تفسیر شده است. این دست روایات موجب شده برخی از مفسّران چون ابوالحسن بن محمدطاهر فتونی (درگذشتۀ 1139ق) به تاویل گستردۀ این واژه به اهل بیت (ع) روی آورند. برخی برای تبیین چنین تاویلی، به کاربرد این واژه در زبان عربی برای مالک و کاربرد آن در قرآن کریم برای غیر خدا توجّه کرده‌اند. به نظر می‌رسد شواهدی که برای چنین تاویلی بیان شده، کافی نیست و فضای کاربست این واژه در قرآن معانی الوهی را تداعی می‌کند. روایاتی هم که برای اثبات این دیدگاه مطرح شده، یا از اساس دلالتی بر این مطلب ندارد و در فهم آن خلط صورت گرفته و یا اسناد و مصادر قابل اتکایی ندارد و شواهدی بر تردید در انتساب آن‌ها به امامان (ع) در دست است و یا در متن آن تصحیفِ مخلّ به معنا صورت گرفته است.

allegorical interpretation of rabb to ahl al-bayt: with an emphasis on al-futūnī’s mirʾāt al-anwār

in some shiite traditions, the word rabb (lord) in verses of the holy qurʾān has been translated or interpreted to some of the ahl al-bayt (pbuh). the existence of such narrations has caused some commentators such as abu al-ḥasan b. muḥammad tāhir fatūnī (d. 1139 ah) to turn to a broad interpretation of this word to ahl al-bayt (as). to explain such an interpretation, some have paid attention to the use of this word in arabic for malik and its use in the holy qur’an for other than god. it seems that the evidence given for such an interpretation is not enough and the usage of this word in the qur’an evokes divine meanings. the narrations that have been presented to prove this point of view do not imply this at all, and there has been confusion in understanding it. either it does not have reliable documents and sources, and there is evidence of doubt in attributing them to the imams (a.s.), or in its text, there has been a distorted interpretation of the meaning.