مرابطه در قرآن: بازخوانی تطبیقی مفهوم با تکیه بر المیزان و التحریر والتنویر

مرابطه ازجمله مباحث مهم اجتماعی قرآن است که نقشی موثر در شکل‌گیری ارتباط افراد درراه اهداف و آرمان‌های اسلامی در جامعه دینی دارد. پژوهش حاضر، این مسئله مهم را به روش تطبیقی و شیوه توصیفی_تحلیلی از منظر دو مفسر معاصر؛ طباطبایی در المیزان و ابن‌عاشور در التحریر والتنویر موردنقد قرار داده است. به نظر ابن‌عاشور‌‌‌ مرابطه به معنای حفظ آمادگی نظامی در مرزهای کشور اسلامی‌ است؛ درحالی‌که بر اساس خوانش اجتماعی طباطبایی، مرابطه به معنای ارتباط تمامی افراد در جمیع شئون زندگی اجتماعی است. سوال اساسی آن است که با عنایت به روابط هم‌نشینی واژگان و هم‌چنین بررسی معانی باب مفاعله در آیۀ 200 سورۀ آل‌عمران، تبیین دقیق مفهوم مرابطه چیست؟ با بررسی تطبیقی، ذکر روایت تفسیری انتظار نماز پس از نماز، به‌عنوان نقطه اشتراک نظر هر دو مفسر به‌دست‌آمده است. از طرفی به‌عنوان نقطۀ افتراق، تحلیل اجتماعی طباطبایی دربارۀ مرابطه اسلامی به معنای ارتباط تمامی افراد در کنش‌های اجتماعی، در برابر نظر ابن‌عاشور، یعنی حفظ مرزهای کشور اسلامی قرار دارد. نتیجه آن‌که با عنایت به اطلاق رابطوا در آیه و نظر به معانی باب مفاعله، هیچ‌یک از دیدگاه‌های مذکور از حد تعیین مصداق فراتر نبوده و رابطوا حکایت از مشارکت مداوم افراد جامعه همراه با ایستادگی محکم و قوی درراه رسیدن به حق دارد.

al-murābaṭa in the qurʾān: a comparative study based on tafsīr al-mīzān and al-taḥrīr wa al-tanwīr

al-murābaṭa is one of the important social topics in the qurʾān that plays an effective role in shaping the connections between individuals towards islamic goals and ideals in a religious society. this study critically examines this important issue using a comparative and descriptive-analytical method from the perspective of two contemporary commentators: tabataba’i in al-mizan and ibn ˓āshūr in al-taḥrir wa al-tanwīr. according to ibn ˓āshūr, murabatah means maintaining military readiness at the borders of the islamic country, while based on tabatabaʾi’s social reading, murabatah means the connection of all individuals in all aspects of social life. the fundamental question is, considering the co-occurrence of words and the meanings of the verb form in verse 200 of surah āl-˓imrān, what is the precise explanation of the concept of murabatah? through comparative analysis, the mention of the interpretive narration of waiting for prayer after prayer has been identified as a common point between both commentators. on the other hand, as a point of divergence, tabataba’i’s social analysis of islamic murabatah as the connection of all individuals in social actions stands against ibn ˓āshūr’s view of maintaining the borders of the islamic country. the result is that, considering the generality of &rābiṭū& in the verse and the meanings of the verb form, none of the mentioned views go beyond specifying instances, and &rābiṭū& indicates the continuous participation of individuals in society along with firm and strong perseverance in the path of achieving the truth.