مدلول عبارت «ما کان لهم الخیرة» (قصص/ 68)

در تفسیر عبارت «ما کانَ لَهُمُ الخِیَرَة» در آیۀ 68 سورۀ قصص آرائی ارائه شده که شماری ناظر به مباحث کلامیِ مربوط به اعمالِ انسان، برخی بیانگر امرِ گزینش پیامبر یا امام، و پاره‌ای نیز ناظر به مواردی دیگر اند. ازآن‌جاکه آراءِ متعدد و مختلف دربارۀ این عبارت با سیاق تایید نشده‌اند و آیاتی نیز که به‌عنوان موید ارائه شده‌اند هم‌مضمون و شاهدِ دِلالی برای تایید این آراء نیستند، و نیز، با توجه به این‌که این آراء و از جمله آراء متکلمانه به فضای نزول توجه نداشته‌اند، در این مطالعه کوشش خواهد شد با روشی توصیفی تحلیلی ضمن نقد آراء مزبور، مدلولِ آیۀ مذکور و ارائۀ تفسیر صحیح از آن به نحوی ضابطه‌مند بررسی شود. فرضیۀ این مطالعه آن است که این آیه، اولاً، بر هیچ‌یک از معناهایی که مفسران پیشین بازگفته‌اند دلالت ندارد و به‌ویژه سیاقش موید نظر آن‌ها نیست؛ ثانیاً، تعیین نادرست مرجع ضمیر در عبارت مذکور موجبِ اجمال در دلالتِ عبارت، و بالتَّبَع، پیداییِ آراءِ تفسیری مختلف گردیده است؛ ثالثاً، با توجهِ دقیق به سیاق و کشف مرجع صحیح برای ضمیر هُم در عبارت یادشده و بهره‌گیری از شواهد دیگری از قرآن می‌توان دریافت که این آیه بر توحید ربوبی دلالت دارد و شرک ربوبی را به‌مثابۀ مهم‌ترین چالش در خداشناسی مشرکان نفی می‌کند و ازاین‌رو آیه دربارۀ نفی ارادۀ شریکان خدا ست.

the meaning of ‘mā kāna lahum al-khiyara’ in sūra al-qaṣaṣ (q 28: 68)

n interpreting the phrase &mā kāna lahum al-khiyara& in verse 58 of sāra al-qaṣaṣ, various opinions have been presented. these opinions range from theological discussions on human actions to the selection of a prophet or imām, and other matters. however, these diverse opinions are not supported by the context, and the verses cited as evidence do not substantiate these views either in content or indicative witness. this research, using a descriptive-analytical method and library data collection, aims to systematically examine the meaning of this verse and provide a correct interpretation. firstly, the verse does not support any of the views, especially given the context. secondly, the incorrect determination of the pronoun reference in the phrase has led to ambiguity and various interpretative opinions. by carefully considering the context and identifying the correct reference for the pronoun &hum& in the phrase, and utilizing other evidences from the quran, it was found that this verse indicates the oneness of lordship and negates polytheistic lordship, which is a significant challenge in polytheistic theology. therefore, the verse pertains to the negation of the will of partners.