حجّیت خبر واحد در تفسیر: بازخوانی دیدگاه سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری در مواهب الرحمن

حدیث پس از قرآن کریم عمده‌ترین منبع معرفت دینی است که دسترسی به آن تنها از طریق اخبار آحاد و متواتر امکان پذیر است. خبر متواتر و خبر واحدِ هم‌راه با قرائن قطعی در تمامی حوزه‌های دین معتبر است و در این امر اختلافی نیست؛ اما اعتبار خبر واحد معتبرِ بی‌قرائن در تفسیر اختلافی است. شیخ‌ مفید‌ و شیخ طوسی و طباطبایی، تمسّک‌ به‌ خبر واحد در‌ حوزه عقاید‌ و تفسیر و تاریخ را معتبر نمی‌دانند. پرسش‌ اصلی‌ پژوهش این است که آیا از منظر سبزواری، خبر واحدِ بی‌قرینه در تفسیر حجت است یا نه. سبزاوری، مراجعه به اخبار معتبر و ثقه را از ضروریات مذهب دانسته، و مهم‌ترین دلیل حجیت خبر واحد را سیره عقلاء می‌داند و بر این باور است که خبر موثَّق، همه جا اعتبار دارد. فرقی میان احکام فرعی و تفسیر و تاریخ و اعتقادات نیست. به زعم نگارنده این‌ مدّعا بسامان نیست و خبر واحد در تفسیر معتبر نیست؛ اما مراجعه به آن‌ها به‌عنوان یک روش علمی جاری و به‌عنوان فحص از قرائن و رسیدن به علم عرفی ضروری است. روش تحقیق در این مطالعه روش توصیفی تحلیلی است و نگارنده درصدد است تا حجیت و جایگاه خبر واحد در تفسیر مواهب الرحمن را بازکاود.

the authority of single narrations in qurʾānic exegesis: sayyid ʿabd al-aʿlā al-mūsawī al-sabzawārī’s perspective

hadith, after the qurʾān, is the most significant source of religious knowledge, accessible only through single and recurrent narrations. recurrent narrations and single narrations accompanied by definitive evidence are considered valid in all areas of religion without dispute. however, the validity of single narrations without definitive evidence in interpretation is contentious. sheikh mufid, sheikh tusi, and tabataba’i do not consider single narrations in the domains of beliefs, interpretation, and history to be valid. the main question of this research is whether, from sabzevari’s perspective, single narrations without definitive evidence are authoritative in interpretation. sabzevari considers referring to reliable and trustworthy narrations as essential to the faith and believes that the most important reason for the validity of single narrations is the practice of rational people. he holds that reliable narrations are valid everywhere, with no distinction between secondary rulings, interpretation, history, and beliefs. according to the author, this claim is not well-founded, and single narrations are not valid in interpretation. however, referring to them as a current scientific method and as a means of investigating evidence and achieving common knowledge is necessary. the research method is descriptive-analytical and aims to examine and investigate the validity and status of single narrations in the interpretation of mawāhib al-raḥmān.