تنوع مورفولوژیک در پنج اکوتیپ شاهدانه (cannabis sativa l.) بومی ایران

شاهدانه از گیاهان زراعی قدیمی است که در صنایع روغن کشی و نساجی مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه دارای خواص دارویی متعددی است. از دانه آن به عنوان نیرو بخش، مسهل و ملین، نرم کننده و در تهیه داروهای مسکن و ضد انگل استفاده می شود. با توجه به اهمیت شاهدانه از لحاظ دارویی، خوراکی و صنعتی، تحقیق حاضر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه تهران با دو تکرار به بررسی پنج اکوتیپ بومی ایران (p3, p7, p9 ,p13, p14) پرداخته شد. در این پژوهش صفات مورفولوژیکی (ارتفاع گیاه؛ تعداد گره، قطر ساقه و وزن خشک ساقه) در پایه های نر و ماده پنج اکوتیپ بومی ایران مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. همان طور که نتایج نشان داد، تمامی صفات در بین اکوتیپ ها از تفاوت قابل توجهی برخودار بود. اکوتیپ p3 بیشترین ارتفاع و تعداد گره را داشت (8/165 سانتی متر ، 29 عدد) همچنین در صفت های قطر ساقه و وزن خشک ساقه اکوتیپ p13 نسبت به سایر اکوتیپ ها برتری داشت (61/16میلی متر، 14/159 گرم). در بررسی که صورت گرفت مشاهده شد، در بین تمامی صفت ها اکوتیپ p9 نسبت به سایرین رشد ضعیف تری داشت. کمترین ارتفاع (52/37 سانتی متر)، تعداد گره (17 عدد)، قطر ساقه و وزن خشک ساقه (52/7 میلی متر،43/30 گرم) در اکوتیپ p9 یافت شد. تفاوت های یافت شده در بین اکوتیپ هایی که بررسی شدند، می تواند ناشی از تفاوت های ژنتیکی در هر اکوتیپ باشد که مطالعه آنها در از لحاظ کشت و عملیات اصلاحی اهمیت ویژه ای دارد.